Marifetname Erzurumlu İbrahim Hakkı, Büyük Boy Ciltli
BİLGİ: Bu sayfa kitabın sadece içindeki konuların
neler olduğu hakkında bilgi sahibi olmanız için kitabın içindekiler kısmından
türetilmiştir.
Hey’et-i İslâm’ı dört fasıl ile bildirir
BİRİNCİ FASIL: Kısa ve toplu olarak âlemin
yaratılışını ve Arş-ı a’zamı altı nevi ile bildirir
1. Nevi: Cihânı yaratan Allahü Teâlâ’nın âlemde olan
bedil san’atını düşünmeye sebep olan
âyetler
2. Nevi : Kısaca âlemin yaradılışındaki
tertibi
bildirir
3. Nevi: Arş-ı a’zamı ve onu taşıyanları
bildirir
4. Nevi: Arş-ı a’zamın etrafında olan
nehirleri ve melekleri
bildirir
5. Nevi: Kürsi, Levh, Kalem, Sidre, Tûba ve Sûr’u bildirir
6. Nevi: Sidre meleklerini, Arş horozunu
ve tesbihlerini bildirir
İKİNCİ FASIL: Cennetleri, hûri ve gılmanları dört
nevi ile bildirir
1. Nevi: Cennetlerin isimleri ve sıfatları ve
onlardaki nehir, ağaç ve
köşkler
2. Nevi: Cennet ni’metlerinin, hûri, gılmanı ve
Allahû Teâlâ’yı görme devletini bildirir
3. Nevi: Cennet ni’metlerinin özünü ve o devlete
kavuşanı bildirir.
4. Nevi: Livâ-i hamd’i ve Beyt-i ma’mur’u bildirir.
ÜÇÜNCÜ FASIL: Meleklerin hicablarını, denizleri, hazineleri,
gökleri ve meleklerini, şekil ve tesbihlerini bildirir.
1. Nevi: Meleklerin hicâblarını, denizleri,
hazineleri, gökleri ve meleklerini, şekil ve tesbihlerini bildirir.
2. Nevi: Güneş, ay ve yıldızların deryâ içinden
doğup batmaları.
3. Nevi : Gece ve gündüzü, güneşin secdesini, güneş
ve ay tutulmasını bildirir.
4. Nevi: Kâinatın bazı hallerini ve gök boşluğunu
bildirir.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Yedi deniz, Kaf dağları, yerin tabakaları,
Chennem, kıyâmet alâmetleri, mahşer beş nevi ile bildirir.
1. Nevi: Yedi deniz, Kaf dağları, yerin
tabakaları, Chennem, kıyâmet alâmetleri, mahşer beş nevi ile bildirir.
2. Nevi: Yedi kat yer, Cehennem’in tabakaları ve
her birinin isim ve ehilleri.
3. Nevi: Hazret-i âdem’in zuhûrunu, Cennet’e çıkış
ve inişini, Habib-i Ekrem’in dünyayı teşrifini ve şeriatının bekasını bildirir.
4. Nevi: Kıyâmet alâmetleri, sûr’ün üfürülmesi,
zelzele, futûr ve göklerin harâb olması.
5. Nevi: Sûr’un üfürülmesi, cesedlerin haşri,
defter, mizân, sıfat ve A’raf.
BİRİNCİ FEN
Cevher ve a’râzın mahiyetini, unsurların hey’et
ve tebeddülünü üç bâb ile beyan eder.
BİRİNCİ BÂB : Kâinatın yaratılmasındaki tertibi,
cevher ve a’râzların keyfiyetini dört fasılda bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Vâcibü’l-vücûdun isbâtı, cevher
ve a’râzların üç nevi ile beyân eder.
1. Nevi : Vâcibü’l-vücûdun isbâtını akli delilerle
bildirir.
2. Nevi : Mümkinü’vücûd olan beş cevheri bildirir.
3. Nevi : Mümkinü’l vücûd olan a’râzın dokuz kısmı
İKİNCİ FASIL: Akıl, nefs ve feleklerin tertibini, anâsır-ı
erbâanın sırasını, rûhların, mebde ve meâdını dört nevi ile bildirir.
1. Nevi: Akıl, nefs ve feleklerin zuhûrundaki
tertibi ve dört unsurdan meydana gelenler.
2. Nevi: Anâsır-ı erbaânın mertebe ve tabiatları ve
birbirlerine değişmeleri.
3. Nevi: Unsurlardaki istihâle delileri, maden,
bitki, hayvan ve insanın meydana gelmesi.
4. Nevi. Ruhların bebde ve meâdı.
ÜÇÜNCÜ FASIL: Hesap ilminin en önemli olan kaidelerini on nevi ele
açıklar.
1. Nevi: Sayısının tarifu, sahih, kesir, muntık,
es’am , tam, ziyâde ve nâkıs sayılır.
2. Nevi: sayıların mertebelerinin usûl ve fütûunu,
toplama ve çıkarma, iki kat olma, çarpma, bölme.
3. Nevi: Toplamanın kolay yolu
4. Nevi: Çıkarmanın kolay yolu
5. Nevi : taz’if (bir sayının iki katını almak)
6. Nevi : tansıf (bir sayının yarısını almak)
7. Nevi: Çeşitli çarpmanın kolay yolu
8. Nevi: Bölmenin kolay yolu
9. Nevi: Sayıların kareköyünü, bayağı kesir ve dört
işlemini bildirir.
10. Nevi: Bilinmeyen sayıları bulmanın kolay yolu.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Hendese (Geometri) ilminin en lüzûmlu şekillerini
dört nevi ile beyân eder.
1. Nevi: Nokta, çizgi, yüzey ve cismin tarifleri,
çizgi ve düzlem çeşitleri.
2. Nevi: Üçgen, dörtken, açılar, daire, merkez,
çevre, çap , yay
3. Nevi: küp, silindir, koni. Küre ve kısımları
4. Nevi: alan hesapları ve cisimlerin
yüksekliklerinin ölçölmesi
İKİNCİ BAB: Alemin yuvarlak olduğunu, feleklere ve yıldızlara ait
bilgileri on fasıl ile açıklar.
BİRİNCİ FASIL: Alem-i ecsamın küre şeklinde olduğunu, gök küresi
üzerindeki büyük daireleri, Göklerin tabakalarını, Felek-i a’zamın altı şeklini
altı nevi ile açıklar.
1. Nevi : eflâk ve anâsırın iç içe küreler şeklinde
olduğu
2. Nevi: Âlemin ve dünyanın yuvarlak olduğunun
aklî delilleri
3. Nevi : dünyanın yuvarlaklığına dXâir hayret
verici birkaç mes’ele
4. Nevi: Gök küresi üzerinde kabûl edilen on
daireyi bildirir.
5. Nevi: Gök tabakalarını, üz’i, felekleri,
feleklerin günlük dönmesini kısaca bildirir.
6. Nevi: Atlas feleki, günlük hareketi ve diğer
sıfatları
İKİNCİ FASIL: Sekizinci feleği, oniki burcu, Ay’ın menzillerini,
sabit yıldızların uzaklık ve büyüklüklerini dört mevi ile bildirir.
1. Nevi : Sekizinci felek
2. Nevi: burçların isim, şekil ve üçlü tabiatları.
3. Nevi: Ayın menzilleri, isim ve şekilleri.
4. Nevi: Burçlar feleğinin ve bu gökteki sabıt
yıldızların büyüklük ve uzaklıkları.
ÜÇÜNCÜ FASIL: Yedinci kat göğü ve onda olan Zühal yıldızını altı
nevi ile bildirir.
1. Nevi: zuhal’in felek-i mümessili
2. Nevi: Zühal’in hâricü’l merkez feleği
3. Nevi: Zühal’in felek-i tedviri
4. Nevi: Zühal’in istikametini, güneş ile olan
irtibatını ve ihtirakını bildirir.
5. Nevi: Zühal’ın eve ve hadidi, re’s ve zenb düğüm
noktaları.
6. Nevi: Zühal’ın tabiat ve sıfatlarını, uzaklığını
ve büyüklüğünü bildirir.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Altıncı göğü ve Müşteri’nin sıfatlarını
beş nevi ile bildirir.
1. Nevi: Müşteri’nin mümessil feleği ve hareketi
2. Nevi Müşteri’nin hâric’ul merkez feleği ve
hareketi
3. Nevi : müşteri’nin felek-i tedvîri ve hareketi
4. Nevi Müşteri’nin istikameti, güneş ile olan irtibat ve ihtirâkı
5. Nevi Müşteri’nin evc ve hadîdi, re’s ve zenb
düğüm noktaları
BEŞİNCİ FASIL: Beşinci kat göğü ve Merih’in evsafını beş nevi ile
bildirir.
1. Nevi : Merih’in mümmesil feleği
2. Nevi: merih’in hâricü’l merkez feleğinin şekil
ve hareketi
3. Nevi: merih’in dedvîr feleği ve hareketi
4. Nevi: merih’in mütehayyir hareketi ve güneş ile
olan irtibatı
5. Nevi: merih’in evc, had’id ve düğüm noktaları
ALTINCI FASIL: Dördüncü kat gök ve güneş
1. Nevi: Güneşin özelliklerini ve mümessil feleği
bildirir.
2. Nevi: güneşin haric’ül-merkez feleği, keşli ve
hareketi
3. Nevi: Güneşin evc ve hadîdini, ilkbahar ve
sonbahar noktalarını bildirir.
4. Nevi: Güneşin tabiatı, sıfatları, fayda ve
te’sirleri, uzaklığı ve büyüklüğünü bildirir.
YEDİNCİ FASIL: Üçüncü kat gök ve Zühre’nin sıfatları
1. Nevi: Zühre’nin mümessil feleği
2. Nevi: Zühre’nin haric’ül merkez feleği, şekli ve
hareketi
3. Nevi: Zühre’nin devdir feleğinin şekil ve
hareketi
4. Nevi: Zühre’nin istikamet ve güneşle olan
irtibat ve ihtirakı
5. Nevi: Zühre’nin evc ve hadîdi
SEKİZİNCİ FASIL: Birinci göğü ve Utarit’i beş nevi ile bildirir
1. Nevi : Utarit’in mümmesil feleğinin şekil ve
hareketi
2. Nevi : Utarit’in haricü’l-merkez feleği ve
hareketi
3. Nevi : Utarit’in devdir feleğinin şekil ve
hareketi
4. Nevi : Utarit’in sür’at ve istikameti ve güneş
ile irtibatı ve ihtirakı
5. Nevi : Utarit’in evc, hadid ve düğüm noktaları
DOKUZUNCU FASIL: Birinci göğü ve Ay’ı hâllerini, sıfatlarını altı nevi ile bildirir.
1. Nevi: Ay’ın mümessili ve mâl feleğinin hareket ve hey’eti
2. Nevi: Ay’ın hamil felegini şekil ve hareketiyle bildirir.
3. Nevi: Ay’ın devdir feleğini şekil ve hareketiyle
bildirir
4. Nevi: Güneşe nisbetle ay’ın göinüşünündeki
safhalar
5. Nevi: Güneş ve Ay tutulması
6. Nevi: Ay’ın tabiatı, sıfatları, uzaklığı ve
büyüklüğü
ONUNCU FASIL: Ay’ın te’sirini, diğer gezegen ve eflakin
hallerini beş nevi ile bildirir.
1. Nevi : Ay’ın Allâhü Teâla’nın kudreti ile
görülen te’sirleri.
2. Nevi: Ay’ın, burçlar itibariyle olan özellikleri
3. Nevi: Yedi gezegenin birbirine nisbetle
teşbihleri ve te’sir saatlarnı bildirir.
4. Nevi: Feleklerin sayısını, ses ve nağmelerini ve
merkezlerin hareketi ile meydana gelen dairelerin açıklanması.
5. Nevi:Yedi gezegenin ve dört keyfiyetin
te’sirlerinin hakikatı
ÜÇÜNCÜ BAB: Kevn il
fesad cihânı olan dört esasın ve üç
mevailidin hâllerini on fasıl ile açıklar.
BİRİNCİ FASIL: Nâr (ateş) unsurunun
mahiyeti, hali ve tavrını dört nevi ile beyân eder.
1. Nevi: Nar (ateş) küresinin bazı
hallerini bildirir
2. Nevi: Ateş unsurunun tabiat ve kabiliyeti ni
bildirir.
3. Nevi: Ateşin çeşitleri
4. Nevi: Ateşin kaynağına kavuşması, rûhun bedene
ulaşmasına benzer.
İKİNCİ FASIL: Hava unsuru ve üç tabakasından ikisini ve kâinat
boşluğunu dört nevi ile bildirir.
1. Nevi: Hava küresinin yerini, tabiatını, uzaklık
ve büyüklüğünü ve hareketini bildirir
2. Nevi: Hava küresinin üst tabakasında görülen
boşluk kısmını bildirir.
3. Nevi:Hava küresinin orta tabakası
4. Nevi: Hava küresinin orta tabakasında meydana
gelen gök gürültüsü, şimşek ve yıldırım
ÜÇÜNCÜ FASIL: Havanın alt tabakasını, hareket ve sıfatlarını sekiz
nevi ile bildirir.
1. Nevi: havanın üçüncü tabakasının bazı hallerini
bildirir.
2. Nevi: havanın üçüncü tabakasında bulunan çeşitli
rüzgarlar ve yönler
3. Nevi: bizi kuşatan havanın beden ve ruhlara tesir ve faydaları
4. Nevi: bizi kuşatan havanın değişmesi
5. Nevi: Bizi kuşatan havadaki tabii olmayan semâvi
değişiklikler
6. Nevi: Bizi kuşatan havadaki gayr-i tabii arzi
değişiklikler
7. Nevi: Bizi kuşatan havadaki tabii akışın zıddı
olan değişiklikler
8. Nevi: Bizi kuşatan havanın bize etkisi ve
faydalı rüzgarlar
DÖRDÜNCÜ FASIL: Gök, küresinin en alt tabakasında zuhur eden
gökkuşağı, hâle, sis, vb ve gündüz, gece, ay ve yılı beş nevi ile beyân eder.
1. Nevi: Gökküşüğı, hale, sis, kırağı ve çiğ
2. Nevi: Sabah, şafak ve gölgenin hakikati
3. Nevi: Gece ve gündüzün tariflerini ve ortalama
saat ile zamanî saati bildirir
4. Nevi: Güneş, yılı, ay yılı ve rûmî ayların
isimleri
5. Nevi: Ay yılını, Arabî ayları, isimlerini ve
Arabî ve rûmî ayların ilk günlerini bulma.
ALTINCI FASIL: Su insuru, onun hâl ve sıfatlarını yedi
nevi ile açıklar
1. Nevi: Su unsurunun mahiyeti, tabiatı ve bazı
hâlleri.
2. Nevi: Su unsurunun vasıflarının ve isimlerinin
değişmesi
3. Nevi: Denizlerin çeşitli hareketleri
4. Nevi: Denizle karanın zamanla birbirine debeddül
etmesi
5. Nevi: Denizin kara ve denizdekilere olan
faydaları ve içinde bulunan bazı hayvan vasıfları
6. Nevi: Denizin faydalarından biri olan gemilerin
sahillere seyri
7. Nevi: Su tabakasının kalanlığı, deniz ve kara
küresi
ALTINCI FASIL: Toprak unsuru, onun hâl ve sıfatlarını dört nevi
ile bildirir.
1. Nevi: Toprak unsurunun mahiyeti, faydaları ,
özellikleri
2. Nevi: Toprak unsurunun iki tabaka olması
3. Nevi: Yeni dünyanın (Amerika) keşfi
4. Nevi: Kaynakların kaynaması ve zelzelenin ilmî
izahı
YEDİNCİ FASIL: Yer küresi üzerine farz ve tâyin olunan daireler ve
iklimleri altı nevi ile bildirir.
1. Nevi: Yer küresi üzerinde tayin ve farz olunan
daireler ve kutublar.
2. Nevi: Yer küresinin dört daire ile beş kısıma
ayrılması
3. Nevi: Meskûn olan dörtte birin yedi hakîkî
iklime ayrılması
4. Nevi: Yedi iklimde bulunan memleketler ve
ahalisi
5. Nevi: Yedi iklimin ötesinin ma’mur bulunduğu
6. Nevi: Oturulan yerlerin ve şehirlerin mizacı
SEKİZİNCİ FASIL: Tûl ve arz daireleri ile yerin bölünmesini altı
nevi ile bildirir.
1. Nevi: Tûl ve arz daireleri ile yerin bölünmesi
ve beldelirin birbirine göre durumları
2. Nevi: Daire-i Hindiyye ile zevâl ve itidal hattı ve kıble yönünü bulma
3. Nevi: Kutub yıldızının yardımı ile yer küresinin
ölçümlerinin bulunması
4. Nevi: Kara ve denizlerdeki ölçüler ve mesafeler
5. Nevi: Dünyanın meskûn olan dörtte birinin belde
ve ahalisi vasıflarını bildirir.
6. Nevi: Zamanın oniki hayvanın sıfatları üzerine
dönmesi.
DOKUZUNCU FASIL: Yeni astonominin şöhret bulması ve
feleklerin tabiatlerini dokuz nevi ile bildirir.
1. Nevi: Yeni astronominin meşhur olup, değer kazanması
2. Nevi: Yeni astronominin kaîdelerinin kolay ve
mazbut olduğu
3. Nevi: Dünyanın güneş etrafında dönmesi
4. Nevi: Dünya ekseninin, gök küresinin eksenine
paralel olması
5. Nevi: Yeni astronomiye, göre yedi gezegenin beş
hâli
6. Nevi: Yeni astronomiye göre hamse-i
mütehayyirenin hareketleri
7. Nevi: Yeni astronomicilere göre sorulan sori ve
cevapları
8. Nevi: Yeni astronomicilere göre tabiat
kurallarına dayanarak yapılan itirazlar.
9. Nevi: Yeni astronomiye göre, göklerin tabîat ve
sayıları
ONUNCU FASIL: Tam mürekkep cisimleri yedi nevi ile bildirir.
1. Nevi: Tabiyattan olan bütün mürekkep
varlıkların asıl, cins ve çeşitleri
2. Nevi: Üç esastan birincisi olan madenlerin
halleri ve bazı çeşitleri
3. Nevi: Madenlerden katı cisimlerin oluşumları,
tabiat ve sıfatları
4. Nevi: Madenlerden taş cinsinden olanların oluşum
ve renkleri
5. Nevi: Üç aslın ikincisi olan bitkiler
6. Nevi: Üç aslın üçüncüsü olan hayvanlar
7. Nevi: Hayvan sinsinin en şereflisi olan insanın
kısaca mahiyeti
İKİNCİ FEN
Teşrih ilmini beş bâbda bildirir
BİRİNCİ BÂB: Teşrih ilminin, faydası,
cisim ve canın başlangıç ve sonu üç fasılda bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Teşrih ilminin
faydalarını altı nevi ile bildirir.
1. Nevi: Teşrih ilminin kısaca faydaları
2. Nevi: İnsanın bedeninde olan, Allahü Teâlâ’nın
bazı garip saatları
3. Nevi: İnsan vücudunun başlangıç ve sonu
4. Nevi: Cisim ve canın iniş ve çıkışını, bedenin
değişmesini, ruhun bakâsını bildirir.
5. Nevi: Bedenin değişmesi ve ruhun devamlılığı.
6. Nevi: Bu cihân bizi şefkatli ana gibi
yetiştirir.
İKİNCİ FASIL: Bedenin tesbihi,
uzuvların tabiatlarının mahiyetini beş nevi ile bildirir.
1. Nevi: Bedenin terkibini bildirir
2. Nevi: İnsan tabiatının tabii mahiyeti
3. Nevi: İnsanın yaş durumları
4. Nevi: Bedenin dört halitasının doğuşu
5. Nevi: Dört halitanın oluş sebepleri
ÜÇÜNCÜ FASIL: uzuvların durumu,
mahiyeti ve faydalarını dört nevi ile beyân eder.
1. Nevi: Uzuvların keyfiyet ve mahiyeti
2. Nevi: Uzuvların isim ve özellikleri
3. Nevi: Cenin uzuvlarının oluşumu
4. Nevi: Bedenin uzuvlarının özellik ve faydaları
İKİNCİ BÂB: İnsan bedenindeki kemikleri üç fasılda anlatır
BİRİNCİ FASIL: Baş kemiklerinin yapısı ve özel isimlerini altı
nevi olarak bildirir.
1. Nevi: İnsan uzuvlarının kısaca faydaları
2. Nevi: Kafa kemiklerinin yapısı
3. Nevi: Başın kaide ve temeli olan beş kemik
4. Nevi: Üst çene kemiği, teşekkül ve durumu
5. Nevi: Burun faydaları, kemiği ve alt çene
6. Nevi: Dişlerin yapısı, isim ve şekilleri
İKİNCİ FASIL: Bel, boyun, kaburga, omurga, boyun halkası kemiklerini
beş nevi ile bildirir.
1. Nevi: Omurganın yapısı
2. Nevi: Boyun kemiği
3. Nevi: Göğüs kemiği
4. Nevi: Kaburga kemikleri
5. Nevi: Eğe kemiği
ÜÇÜNCÜ FASIL: El ve ayak kemikleri, isimleri ve özelliklerini yedi
nevi ile bildirir.
1. Nevi: Pazu kemikleri
2. Nevi: Kol kemikleri
3. Nevi: Elin bilek kemikleri
4. Nevi: Elin armak kemikleri
5. Nevi: Kasık ve uyluk kemikleri
6. Nevi: Baldır kemikleri ve diz kemikleri
7. Nevi: Ayak kemikleri
ÜÇÜNCÜ BÂB: Uzivların hareketleri, kasların mahiyeti ve
kısımlarını üç fasılda bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Adalelerin durumu, baş ve boyunda olan hareketlerin
yedi nevi ile bildirir.
1. Nevi: Kasların birleşmesi ve onlarla hasıl olan
hareketler
2. Nevi: Yüzdeki bazı kaslar ve onlarla meydana
gelen hareketler
3. Nevi: Yanak, dudak hareketleri
4. Nevi: Alt çenenin hareketi, faydaları ve kasları
5. Nevi: Baş ve boynun hareket ve adaleleri
6. Nevi: Ses yeri olan hançerenin kıkırdak, kas ve
hareketleri
7. Nevi: Boğazın ve (L) kemiğinin kas ve
hareketleri
İKİNCİ FASIL: Bel , karın, tenâsül uzuvları ve ayakların,
hareketleri ve faydalarını yedi nevi ile bildirir.
1. Nevi: Göğsu açan ve daraltan kaslar
2. Nevi: Omuz mafsalını pazuyla hareket ettiren
adaleler
3. Nevi:Kol kasları ve hareketleri
4. Nevi: Bilek kasları ve hareketleri
5. Nevi: Parmak kasları ve hareketleri
6. Nevi: Elayası kasları ve faydaları
ÜÇÜNCÜ FASIL: Bel, karın, tenâsül uzuvları ve ayakların,
hareketleri ve faydalarını yedi nevi ile bildirir.
1. Nevi: Bel kasları
2. Nevi: karın kasları
3. Nevi: Tenâsül adaleleri
4. Nevi: Oyluk kasları
5. Nevi: Diz mafsalındaki kaslar
6. Nevi: Ayak mafsalını hareket ettiren kaslar
7. Nevi: Ayak parmakları kasları
DÖRDÜNCÜ BÂB: Sinirler, damarlar, duygular, uzuvların şekillerini
beş fasılda bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Sinirlerin çıkış yerleri ve faydalarını
beş nevi ile bildirir.
1. Nevi: Sinirlerin durum şekillerinin hikmeti
2. Nevi: Beyinden çıkan karşıkılkı sinirler
3. Nevi: Beyinden çıkan sinirlerin beşinci çifte
kadar olanları
4. Nevi: Boyun omurlarındaki murdar ilikten çıkan
sinirler
5. Nevi: Göğüs ve omurilikten çıkan sinirler.
İKİNCİ FASIL: Atar damarların çıkış yeri ve faydalarını beş nevi
ile beyan eder.
1. Nevi: Yürekten çıkan atardamarlar
2. Nevi: Yürekten çıkan atardamarların ele ve avuca
gittiği
3. Nevi: Başa çıkan damarlar
4. Nevi: Yürekten aşağı inen büyük damar
5. Nevi: Oyluk, bacak ve ayak semtlerine inen
damarlar
ÜÇÜNCÜ FASIL: Sâkin, (toplar) damarların çıkışı ve faydalarını
altı nevi ile bildirir.
1. Nevi: Karaciğerden çıkan bab damarı ve faydası
2. Nevi: Karaciğerden çıkan ecvet (boş) damarın
bazı kolları ve faydaları
3. Nevi: Karaciğerden çıkan boş damarın göğüs
omurlar, boyun ve başa çıkışı
4. Nevi: Karaciğerden çıkan damarların kol ve
ellere gelen dalları
5. Nevi: Karaciğerden çıkan ve bedenin aşağısına
inen büyük damar dalları
6. Nevi: bu damarların inen kısmından oyluklara
inen kısmı, dalları ve faydaları
DÖRDÜNCÜ FASIL: İnsan bedenindeki kuvvet çeşitleri, uzuvların
başlangıcı ve dört nefsi altı ğevi ile bildirir.
1. Nevi: Bedendeki kufvvet çeşitleri ve uzuvların fiillerinin başlangıcı
2. Nevi: Bedendeki tabii nefs ve nebati nefs ve
yardımcıları olan kuvvetler
3. Nevi: Hayvani nefs ve dış beş duyu
4. Nevi: Hayvani nefsin bedendeki hizmetçilerinden iç beş duyu
5. Nevi: Hayvani nefsin bedendeki hizmetçilerinden
gadab ve şehvet kuvvetleri
6. Nevi: Bedende mutasarrıf bulunan dördüncü insani
nefs ve hizmetçileri
BEŞİNCİ FASIL: Uzuvların şekilleri, kıyafetlerinin ayrılığı ve
ihtiyaçların ahkâmını sekiz nevi ile bildirir.
1. Nevi: Baştaki uzuvların şekillerinin hikmeti
2. Nevi: İnsanın diğer uzuvlarının şekillerinin
hikmeti
3. Nevi: İnsanın uzuvlarının şekillerinin hikmeti
4. Nevi: Baş ve boyun azalarının şekilleri
5. Nevi: Diğer uzuvlardaki kıyafetin ahkamı
6. Nevi: Kadınların güzellik ve alametleri ve
dellileri
7. Nevi: Uzuvlarının kıyafetlerinin zıt delillerle
itidali
8. Nevi: Bedende ihtilaçların ahkâmı
BEŞİNCİ BÂB: Ademi aleme tatbik ve enfüsün afaka tevfikini dört
fasılda anlatır.
BİRİNCİ FASIL: İnsan bedeninin zaman ve mekanlara
benzemesini sekiz nevi ile bayan eder
1. Nev: Âlemin Âdem için yaratıldığını bildirir
2. Nevi: İnsan alemini Âlem-i kebire tatbik ve
bazısını arza Tevfik etmenin yolu
3. Nevi: İnsan aleminin eflâke benzemesi
4. Nevi: İnsan bedeninin zaman ve mekana ve ruhun
sultana benzetilmesi
5. Nevi: İnsanın kalbinde bulunan kötü huyların hayvanlara
benzemesi ve rüya tabiri
6. Nevi: Âfâk ve enfüsün birbirine tatbik olunduğu,
insan alemi şeklinin alem-i kebirin aksi olduğu
7. Nevi: İnsanın batını ve zahiri, cihanın batın ve
zahirine mutabıktır.
8. Nevi: İnsan aleminin ahret alemine çeşitli
şekillerde benzerlik ve ortaklığını bildirir.
İKİNCİ FASIL: İnsan kendi vücudundan Hâlik’ının vücudunu kendi
sıfatlarından O’nun sıfatlarını anlatması ve kamil insanın alametlerini altı
nevi ile bildirir.
1. Nevi: İnsanın kendi vücudunda Halik’ının vücudunu idrak etmesi
2. Nevi: İnsan ruhunun sıfatlarının Zat-ın sıfatlarına benzediğinin
anlaşılma yolu
3. Nevi: İnsanın kendi bedenindeki tasarruftan Hakk Teâlâ’nın
alemdeki tasarrufunun anlaşılması
4. Nevi: Kendi nefsini tenzihten Rabb’ini tenzihin anlaşılması
5. Nevi: İnsan ruhunun tenzihi, cismin fenası, ruhun bekası
6. Nevi: Âlemin özünün özü insan-ı kamildir. Kullukta rızaya kavuşur.
ÜÇÜNCÜ
FASIL: Muhafaza edilmesi gereken mürekkep uzuölarda ruhun mahiyetleri ve
bedenin sıhhatini onbir nevi olarak beyan eder.
1. Nevi: Muhafazası gereken
mürekkep uzuölarda ruhun mahiyeti, yeri ve faydaları
2. Nevi: Bedenin sıhhatinin korunması erkanından olan micaçlar
3. Nevi: Bedenin sıhhatinin korunması erkanından olan zaruri altı
sebep
4. Nevi: Zaruri altı sebepten üç sebebin ta’dili
5. Nevi: Zaruri altı sebepten diğer üçünün da’dili
6. Nevi: Sıhhat halinde mutad olunan itrazattan cim’a ve hamamın
ta’dilli
7. Nevi: Çok kullanılan ilaç ve gıdaların faydasını ebced sırasına
göre bildirir
8. Nevi: Çok kullanılan ilaç ve gıdaları (kalemen safes) sırasınca
bildirir.
9. Nevi: Çok kullanılan ilaç ve gıdaların isim ve hükümlerini
bildirir.
10. Nevi: Bedenin sıhhati
için olan yemek ve içmenin edeb ve kaideleri ve bazı yemeklerin faydaları.
11. Nevi: Dinin edeblerine
uygun olarak güzel giyinmek
DÖRDÜNCÜ
FASIL: Ölümü fazilet ve hakikatını, can bildirir
1. Nevi: Ölümün fazilet ve faydalarını ayet ve hadislerle bildirir
2. Nevi: Ölümün hakikatı
3. Nevi: İnsanın ölümünün mahiyeti
4. Nevi: İhtiyarlık rezaleti,
ölüm kerameti ve ruhun selameti.
5. Nevi: Ölümün nasıl olduğu ve ruhun bedenden ayrılması
6. Nevi: İnsan ruhunun başlangıç ve sonu
7. Nevi: Öldükten sonra ruhların ahlakı iktizasınca olan halleri
ÜÇÜNCÜ FEN
İtikadın düzelmesi, imân ve irfânı beş bâbda bildirir.
BİRİNCİ BÂB: Kitab ve sünnete uyma, dünya sevgisini terk, ruhun,
kalbin hakikatını dört fasılda anlatır.
BİRİNCİ FASIL: Kitab ve sünnete uymak, itikadı düzeltmek ve namaz
kılmak beş nevide anlatılmıştır.
1. Nevi: İnsanın cahillik ve gafletle hayvan gibi, marifetle insan-ı kamil olması
2. Nevi: Kur’an-ı Kerim ile hidayete ermeyi âyet ve hadislerle
bildirir.
3. Nevi: Hz. Peygamber’e (s.a.v) uymayı ve bid’adlerden kaçınmayı
âyet ve hadislerle bildirir.
4. Nevi: İtikadı düzeltme ve ehl-i sünnet ve’l-cemaat mezhebine uyma
5. Nevi: Abdestin farzları ve imam-ı A’zam’ın mezhebine uygun namaz
kılmak.
İKİNCİ FASIL: Dünyanın hakikatı ve onda mezmum olan şeyleri sekiz
nevi ile beyân eder.
1. Nevi: Dünyanın fani , aşağı kimselerin arzusu olduğunu ayet ve
hadis-i kudsi ile bildirir.
2. Nevi: Dünyanın bela yeri, ahretin zevk ve safa yeri olduğunun hadislerle beyanı
3. Nevi: Dünyanın ne olduğu, ona meyledenin şakiliği, terk edenin
saidliği.
4. Nevi: Dünyanın had ve hakikatı, üç kısma ayrılması ve ahret kısmı.
5. Nevi: Kötü olan dünyanın gaddar ve sahir olduğu, saadet ehlinin kanatta selamet
bulduğu
6. Nevi. Dünya sevgisi Mevlâ’nın huzuruna manidir. Zühd ile gönül
kurtulur.
7. Nevi: Dünya ve ehli, nefs ve hevasının mü’min taatına mani olduğu
8. Nevi: Dünya ehlinden yüz çevirme, sakınma, nefsini bırakıp
gönülden Mevlâ’ya gitme.
ÜÇÜNCÜ FASIL. İrfan mahallinin kalb ve ruhun içi olduğunu yedi
nevi ile beyan eder.
1. Nevi: irfan mahallinin kalb ve ruhun içi olduğunu yedi nevi ile
beyan eder.
2. Nevi: İrfan yerinin kalb olduğunu ve kalbden içeri girenin huzuru
bilindiğini kudsi hadislerle bildirir.
3. Nevi: Marifetin yerinin kalbin içi olduğunu hadislerle bildirir.
4. Nevi: Marifetullah’ın yeri olan kalbin mahiyeti
5. Nevi: Kalbin özelliği ve halleri
6. Nevi: İnsan kalbinin cevheri olan akl-ı mead’ın had ve hakikatı
7. Nevi: Aklın menşei olan akl-ı kül’ün şanının büyüklüğü ve herkese
lütf ve ihsanı.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Kalbin marifetinin Allah yolunun şartı olduğunu
ondört nevi ile anlatır.
1. Nevi: İnsan kalbinin değişmesinin kalblerin sahibiyle olduğu ayet
ve hadislerle bildirir.
2. Nevi: Kalbin hakiki manası ve
sırrı
3. Nevi: Kalbin azamet ve vüs’atı ve değiştiricisine yakınlığının
nisbeti
4. Nevi: Kalbin fazileti, kemali ve şerefi
5. Nevi: Kalbin yedi tavrının halleri
6. Nevi: Kalb, marifete kavuşunca tasarruf eder, sonra fariğ olur
7. Nevi: Kalbin, kendi aleminden rüya, ölüm ve ilham ile lezzet ve
izzet bulması.
8. Nevi: Kalbin, kendi alemini unutması ve hatırlaması
9. Nevi: Kalbin, kendi alemine riyazetle ve akl-ı külden hikmet alması
10. Nevi: Kalb marifet ile
lezzet ve izzet bulur
11. Nevi: Kalbin kendi
alemine teveccühü her şeyden elzemdir.
12. Nevi: İnsan ruhu nice
alemlerden sefer edip, bedende kemalini bulması
13. Nevi: Ruhun beden
aleminde nasıl noksanlaşıp kemale geldiği
14. Nevi: Ruhun tenezzülatı,
halleri, terakkisi ve kemali
İKİNCİ BÂB: İrfan yolunun esaslarını altı fasılda
anlatır
BİRİNCİ FASIL: Az yemenin faydaları.
1. Nevi: Açlığın faziletini bir ayet-i kerime ve hadis-i şeriflerle
bildirir.
2. Nevi: Tokluğun afetleri ve açlıktaki kerametler
3. Nevi: Tokluğun rezaleti, açlığın fazileti
4. Nevi: Az yemenin nasıl olduğu, miktarı, fayda v eesrarı
5. Nevi: Tokluğun alametleri ve açlığın kerametleri
6. Nevi: Tokluğun afetleri, açlığın ve orucun faydaları
7. Nevi: Çok yemenin on afeti ve az yemenin üstünlükleri
8. Nevi: Açlığın kısımları hal ve makamları
İKİNCİ FASIL:
İkinci esas olan az uyumayı, faydalarını on nevi ile bildirir.
1. Nevi: Az uyumayı ayet ve hadis-i kudsi ile bildirir
2. Nevi: Gece kalkmanın faziletini hadis-i şeriflerle bildirir
3. Nevi: Az uyumak, gece kalkmak ve avamın gafleti
4. Nevi: Uykuyu azaltan gece kalkmanın fazileti
5. Nevi: Az uyumanın iyi haslet olduğu
6. Nevi: Uykunun kötü, fazlasının zararlı olduğu
7. Nevi: Az uykunun kalbe cila, göze sürme olması
8. Nevi: Uykudaki sır ve faydaları
9. Nevi: Uykunun hakikatı ve avamın ruhlarının berzahta bulunması
10. Nevi: Uyanıklığın
kısımları, hal ve makamları
ÜÇÜNCÜ FASIL: Üçüncü esas olan az konuşmanın faydalarını altı nevi
ile beyan eder.
1. Nevi: AZ konuşmayı, ayet ve hadislerle bildirir
2. Nevi: Az konuşmak, günahtan sakınmak ve izzet verir.
3. Nevi: Dilini korumada, vaktini ve hayatını hıfz ve sırlarını
örtmek vardır
4. Nevi: Az konuşmak izzet ve ikbal verir ve kemale eriştirir
5. Nevi: Susmanın kalb ve ruhu koruma olması irfan talibinin dünyayı
terki
6. Nevi: Susmanın kısımları, hali, makamı v eirfan ehlinin kalb
hallerini rümuzla işareti.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Dördüncü esas olan uzletin faydalarını on nevi ile
beyan eder:
1. Nevi: Uzleti ayet ve hadis-i kudsi ile bildirir
2. Nevi: Uzletin izzet ve ihtiram verdiğini hadis-i şeriflerle
bildirir
3. Nevi: Uzlet Allahü Teâla’ya yakınlıktır ve üns verir
4. Nevi: Uzlet büyüklerin adetidir ve daimi huzurudur
5. Nevi: Uzlet, Allahü Teâlâ’ya taate götürür ve tam huzur verir
6. Nevi: Uzlet maksada kavuşturur
7. Nevi: Uzlet zikr ve fikre ve tam teveccühe yardımcıdır.
8. Nevi: Uzlet eden arifler iki kisimdir
9. Nevi: Uzletin kısımları ve halleri
10. Nevi: Uzletin nihayeti
olan halvete girmenin şartı, erkanı ve usulleri
BEŞİNCİ FASIL: Beşinci esas olan zikr-i daiminin faydalarını dokuz
nevi ile bildirir.
1. Nevi: Zikri ayte-i kerime ve hadis-i kudsi ile bildirir
2. Nevi: Zikrin ünse sebep olduğunu hadis-i şeriflerle bildirir
3. Nevi: Zikrin fazileti ve faydalarını bildirir
4. Nevi: Zikrin özellikleri ve tesirleri
5. Nevi: Zikrin netice istiğrakını hal ve kerametlerini bildirir
6. Nevi: Zikrin üç mertebesi
7. Nevi: Dil ile zikrin sonunun alametleri
8. Nevi: Zikrin edebleri, tesir ve halleri
9. Nevi: Kelime-i tevhidin üstünlükleri ve özel tesirleri
ALTINCI FASIL: Altıncı esas olan tefekkürün faydalarını beş nevi
ile bildirir.
1. Nevi: Tefekkür ve ferasetle kalbi korumak
2. Nevi: Kalbe gelen havatırın menşe ve esası, iyi ve kötü alametleri
3. Nevi: asılların aslı olan insan kalbinin elzem olan korunması
4. Nevi: Kalbi korumak, bedeni korumaktan önemlidir
5. Nevi: Kalbin afetlerinin esası, ilaçlarının kısımları ve
sıfatlarının isimelri
ÜÇÜNCÜ BÂB: Ruh makamları olan tevekkül, tefviz, sabır ve rizayı
dört fasılda bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Marifet yolunun birinci aslı olan tevekkülün
faziletini yedi nevi ile anlatır.
1. Nevi: Tevekkülün faziletini Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerle
bildirir
2. Nevi: Tevekkülün kemalini ta’rifi keramet, tesir ve halleri
3. Nevi: Hakk Teala’ya tevekkül, rızık konusunda de ehem ve elzemdir.
4. Nevi: Tam tevekkülün had ve hakikatı ve vücubunun hikmeti
5. Nevi: Tam tevekkülün tesirleri ve tevekkül ehlinin bazı hikayeleri
6. Nevi: Rızık konusunda tam tevekkülün herkese lüzumlu olduğu
7. Nevi: Tam tevekkülün elde edilmesi ve ehlinin rahat olması.
İKİNCİ FASIL: Marıfet yolunun ikinci esası tefvizin faydalarını
sekiz nevi ile bildirir.
1. Nevi: Tevfizin faziletini ayet ve hadislerle bildirir
2. Nevi: Tevfiz ve teslimin tarif ve hakikatı tesir ve faydaları
3. Nevi: Tevfiz ve teslimin şart ve faydaları
4. Nevi: Tevfiz ve teslim, insan için önemli oluşunun sebeb ve sırrı
5. Nevi. Tevfiz ve teslim, kuvvetli iksir, belki cennet-i naimdir
6. Nevi: Tevfiz ve teslimin tesir ve faydaları
7. Nevi: Tevfiz ve teslim insana her işinde her şeyden önemli ve
lazımdır
8. Nevi: Tevfiz ve teslim insana her işinde her şeyden önemli ve lazımdır.
ÜÇÜNCÜ FASIL: Marifet ve yolunun üçüncüsü olan sabrın faydalarını
altı nevi ile beyan eder.
1. Nevi: Sabrın faziletlerinin ayet ve hadislerle bildirilmesi
2. Nevi: Sabır ve tahammülün had ve hakikatı , tatlılığı ve kerameti
3. Nevi: Sabır ve tahammülün tesir ve faydaları
4. Nevi: Sabır ve tahammülün kısımları, faydaları, feryad ve figanın
afetleri
5. Nevi: Sabır ile her kemal hasıl olur
6. Nevi: sabır ve tahammülün elde
edilme yolu ve misalleri
DÖRDÜNCÜ FASIL: Dördüncü asıl olan rızayı altı nevi ile bildirir.
1. Nevi: Rızamın faziletini ayet ve hadislerle bildirir
2. Nevi: Kazaya rızanın tarif ve hakikatı
3. Nevi: Kazaya rızanın fayda, alamet ve kısımları
4. Nevi: Kazaya rızanın tesir ve faydaları
5. Nevi: Rızanın fayda ve hünerleri, rızasızlığın zararları
6. Nevi: Dört aslın özeti
Tefvizname…
DÖRDÜNCÜ BÂB: Matlab-ı a’lâ olan mârifet ve
muhabbeti beş fasıl ile bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Nefsini tanımadan Rabb’ini
tanımanın anahtarda olduğunu dokuz nevi ile bildirir.
1. Nevi: Allahü Teâla’yı tanımayı ayet ve hadislerle bildirir
2. Nevi: Kendini tanımak Allahü Teâla’yı tanımaya götürür.
3. Nevi: Marifet-i Mevlâ, matlab-ı al’adır
4. Nevi: Ârif, masivayı unutup Hz.
Mevla’yı bulur
5. Nevi: Ârif, kendi vücudundan geçip marufla beka bulur
6. Nevi: Ârifde korku ve üzüntü yoktur.
7. Nevi: Zühd ehli ile, marifet sahiplerinin farkını bildirir.
8. Nevi: Âriflerin şanının yüksekliği
9. Nevi: Ârifin marufu Hz. Bâri’dir.
İKİNCİ FASIL: Muhabetullah’ın en yüksek maksat
olduğunu yirmidört nevi ile bildirir.
1. Nevi: Muhabbet-i Mevlâ’nın faziletini ayetler ve hadis-i kudsi ile
bildirir.
2. Nevi: Muhabett-i Mevla’nın fazilet ve faydalarını hadis-i şeriflerle bildirir.
3. Nevi: Muhabbetin haddi, hikikati
4. Nevi: Muhabettin esası, özellikleri, fayda ve makamları
5. Nevi: Muhabbetin bazı alametleri
6. Nevi: Allah sevgisinin gönülde zuhuru ve cevelanı
7. Nevi: Muhabbetin tarif ve hakikati
8. Nevi: Muhabbetin çeşitleri ve kısımları
9. Nevi: Muhabbetin isimleri
10. Nevi: Muhabbetin
özellikleri ve gariplikleri
11. Nevi: Zatın muhabbeti
12. Nevi: Sıfatların
muhabbeti
13. Nevi: Fiillerin
muhabbeti
14. Nevi: Eserlerin
muhabbeti
15. Nevi: Muhabbetin dört
kısmının birbiriyle kaynaşması
16. Nevi: Bu dört kısım
muhabbetin eser ve semereleri
17. Nevi: Muhabbetin yedi
meşhur ismi
18. Nevi: Muhabbet ağacının
yaprakları olan şevk ve iştiyak
19. Nevi: Muhabbet ağacının
semeresi olan hakiki aşk
20. Nevi: Hz Mevlâ’nın
aşkı, beşerin aklından yüksektir
21. Nevi: Aşkın hali ve aşkın melameti
22. Nevi: Aşk-ı Mevlâ’nın
gizli sırları ve yüksek şanı
23. Nevi: Aşk-ı Mevlâ’nın
mecaz ve hakikati
24. Nevi: Aşk-ı Mevlâ’ya
kavuşma yollarının usülü
ÜÇÜNCÜ FASIL: Hikmet-i evliyanın iml-i sudur olduğunu dört nevi
ile bildirir.
1. Nevi: Evliya hikmetinin fazilet ve faydalarını ayet ve hadislerle
bildirir.
2. Nevi: Evliya hikmetinin had ve alameti ve kıymeti
3. Nevi: Evliya hikmeti, faydalı ilimlerden lezzetli ve faydalıdır
4. Nevi. Evliya hikmeti, onların temiz sözlerinden tatlıdır.
DÖRDÜNCÜ FASIL: Evliya-i kiramın fazilet ve
bereketlerini dokuz nevi ile beyan eder.
1. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın fazilet ve bereketlerinin ayet ve hadislerle bildirilmesi.
2. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın rüsum ve adetleri, kalb ile seyahatları
3. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın hadd ve alametleri, huzur ve selametleri
4. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın evsaf ve alametleri, huzur ve selametleri
5. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın harık-ı adetleri, emniyet ve rahatları
6. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın harekat ve sekenatı, berekat ve ibadetleri
7. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın mertebe ve makamları
8. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın müşahedelirinin sonu ve alametleri
9. Nevi: Evliyâ-ı kirâmın sıfatlarının fenası ve zatlarının bekası
BEŞİNCİ FASIL:Evliyanın seçilmişlerinin seçtikleri Nakşibendi
tarikatını yedi nevi ile beyan eder.
1. Nevi: Nakşibendi tarikatının erkan ve hakikatı
2. Nevi: Nakşibendi yolunun üç yolundan birincisi
3. Nevi: Nakşibendi tarikinin ikinci yolu
4. Nevi: Nakşibendi tarikinin üçüncü yolu
5. Nevi: Nakşibendi tarikinin saliki her kemale maliktir
6. Nevi: Marifet yolunda hidayet caddesinden sapıtanlar
7. Nevi: Tasavvuf ehlinin oniki fırka olduğu, bir fırkasının kurtulduğu
BEŞİNCİ BÂB: Allâhü Teâlâ’nın dergahına süluku sekiz
fasıl ile bildirir.
BİRİNCİ FASIL: Seyr ve sülukun hal ve hüccetleri, edeb ve
rükunlerini sekiz nevi ile bildirir.
1. Nevi: İnsan ruhunun mebde ve meadı
2. Nevi: İnsan vücudunda bulunan şehvani nefs ile nefs-i natıkayı
bildirir
3. Nevi: Nefs-i natıkanın insan bedenine olan taalluku
4. Nevi: Kalb ile sahibi arasındaki perdeler nelerdir
5. Nevi: İnsan nefsinin kısaca yedi makamı
6. Nevi: Kalbi kötü sıfatlardan arındırıp iyi sıfatlarla süslemek,
memaldır
7. Nevi: Yedi makamdan birinci makamda olan nefs-i emmare
8. Nevi: Nefs-i emarenin birinci makamdan kurtulma yolu
İKİNCİ FASIL: Yedi makamdan ikincisi loan nefs-i levvâmeyi dokuz
nevi ile bildirir.
1. Nevi: Nefs-i levammenin bu ismi alması ve sıfatları
2. Nevi: İkinci makamda duraklayan ebrar ve mukarreblerin farkı
3. Nevi: Nefs-i levvamenin ikinci makamdan üçüncü makama çıkma çaresi
4. Nevi: İkinci makamda kul, Mevlâdan ayıran engeller
5. Nevi: İkinci makamda, nefs-i levvamenin alem-i misâle geçmesi
6. Nevi: Âlem-i misalde olan fehvaniyye, tasfiye ve tezkiye alametleri
7. Nevi: Kalbin tasfiyesinin ve tezkiyesinin en güzel ve kolay yolu
8. Nevi: İkinci makamda salikte bulunan gadabın menşei ve ilacı
9. Nevi: İkinci makamda bulunan engelleri gideren işler
ÜCÜNCÜ FASIL: Üçüncü makamda bulunan nefs-i mülhimeyi on nevi ile
beyan eder.
1. Nevi:Nefs-i mülhimenin bu ismi alması sıfatları ve terakkisi
2. Nevi: Üçüncü makamda bulunan
salikin mürşide teslim-i irade etmesi
3. Nevi: Üçüncü makama mahsus olan isim ile iştigal
4. Nevi: Hakikatın batını ve sırrı, şeriat olduğunu bir misalle
bildirir.
5. Nevi: Üçüncü makama mahsus olan isim ve iştiğal
6. Nevi: Üçüncü makamda nefs-i mülhimenin güzel vasıfları
7. Nevi: Üçüncü makamda olan salike rühanilerin hitabı
8. Nevi: Üçüncü makamda olan salıkın aşk hali
9. Nevi: Üçüncü makamda olan salikin inkıbaz ve ftikârı
10. Nevi: Üçüncü makamda
olan salike üçüncü ismin te’siri
DÖRDÜNCÜ FASIL: Dördüncü makamda
bulunan nefs_i mutmainneyi dört nevi ile beyan eder.
1. Nevi: Mutmainne nefsin bu ismi
alması ve sıfatları
2. Nevi: Dördüncü makamda bulunan kamilin meyi ve iltifatı
3. Nevi: Dördüncü makamda bulunan kamilin Peygamber’e muhabbeti
4. Nevi: Ezkiyanın sülükü tercihini ve evliya yollarına tatbikini bildirir.
BEŞİNCİ FASIL: Nefs-i radıyyeyi üç nevi ile
beyan eder.
1. Nevi: Nefs-i radiyyenin bu ismi alması ve sıfatları
2. Nevi: Beşinci makamda bulunan kamilin halleri
3. Nevi: ilmü’l yakin, aynü’l-yakin ve
Hakku’l-yakin halleri
ALTINCI FASIL: Altıncı
makamda bulunan nefs-i mardiyyeyi üç nevi ile bildirir.
1. Nevi: Nefs-i mardiyyeinn bu ismi alması ve sıfatları
2. Nevi: Altıncı makamda bulunan kamilin halleri
3. Nevi: Tabiat, zıll ve nefs-i rahmaninin, üçünün bir cevher olduğu.
YEDİNCİ FASIL: Yedinci makamda bulunan nefs-i kâmileyi sekiz nevi
ile beyân eder.
1. Nevi: Nefs-i kamilenin bu ismi alması ve sıfatları
2. Nevi: Mürşid-i kamilin alametleri, keramet ve ibadetleri
3. Nevi: Kabiliyetli salikin metanet ve alametleri
4. Nevi: Kabiliyetli salik üzüntü ve kabz ile münşerih olur.
5. Nevi: Salik, nefs-i emare makamında iken şeytanın yolunu kesmesi
6. Nevi: Salik, nefs-i levvamede iken, şeytanın yolunu kesmesi
7. Nevi: Salik nefs-i mülhimede iken, şeytanın, yolunu kesmesi
8. Nevi: Nefs-i mütmainneye gelmesi, Mevlâ’nın kal’asına girmesi.
SEKİZİNCİ FASIL: Şeyh İsmail, Tillovi’nin hallerini on nevi ile
beyan eder.
1. Nevi: Hz. Gavs’ın neseb, mezheb meşreb ve dili
2. Nevi: Hz. Gavs’ın kuyu hikayesi
3. Nevi: Hz. Gavs’ın şemail ve ibadetleri
4. Nevi: Hz. Gavs’ın adet ve elbiseleri
5. Nevi: Hz. Gavs’ın müridi Osman Efendi’nin ilk halleri
6. Nevi: Osman Efendi’nin mürşid araması
7. Nevi: Hz. Gavs’ın, Osman Efendi ile görüşmesi
8. Nevi: Hz. Gavs’ın bazı kerametleri
9. Nevi: Osman Efendinin vefatı
10. Nevi: Hz. Gavs’ın
istikameti ve vefatı zamanı.
KİTABIN HATİMESİ
(Habibullah’ın sohbeti ve erkânını dört fasılda beyân eder)
BİRİNCİ FASIL: Habibullah’ın (s.a.v( kısaca hallerini ve güzel
geçinmeyi üç nevi ile bildirir.
1. Nevi: Resullullah’ın (s.a.v) Ashâbını, din âlimlerinin güzel
ahlakını bildirir.
2. Nevi: İnsanlara iyi geçinmeyi ayetlerle bildirir.
3. Nevi: Herkese iyi davranmayı Hadis-i ile bildirir.
İKİNCİ FASIL: İnsanlarla iyi geçinmenin , evlenmenin fayda ve
zararlarını dört nevi ile anlatır.
1. Nevi: İnsanlarla iyi geçinmenin faydalarını hadisi şeriflerle
bildirir.
2. Nevi: İnsanlarla iyi geçinmeyi haber ve eserle bildirir.
3. Nevi: İnsanlarla iyi geçinmeye dair büyüklerin sözleri
4. Nevi: Evlenmenin fayda ve zararları.
ÜÇÜNCÜ FASIL: Hâlık ve halkla sohbetin edeb ve rükunlerini onüç
nevi olarak bildirir.
1. Nevi: Kulun Mevlâ’sıyla huzur ve ünsiyetini edebleri
2. Nevi: Âlimin taliblerine talim ve
tedrisinin edebleri
3. Nevi: Talebenin üstadından ilim öğrenmesinin edebleri
4. Nevi: Baba ve anne ile ülfetin edebleri
5. Nevi: Evlenmenin edeb ve şartları
6. Nevi: Ehli ile oynama ve cimanın edeb ve şartları
7. Nevi: Birleşme zamanı ve çocukların hal ve şekilleri
8. Nevi: Kişinin ehliyle sohbet ve ülfetinin edebleri
9. Nevi: Kadının kocasıyla sohbet ve ülfetinin edebleri
10. Nevi: Kişinin evladıyla
sohbet ve ülfetinin edebleri
11. Nevi: Efendinin köle ve
cariyesi ile sohbetinin edepleri
12. Nevi: Akrabanın akraba
ile sohbetlerinin edebleri
13. Nevi: Kişinin komşusuyla
sahbetinin edebleri
DÖRDÜNCÜ FASIL: Dostlarla ve tanıdıklarla cahil ve avâmla olan
sohbetin edeblerini altı nevi olarak bildirir.
1. Nevi: İyi arkadaşlarla sohbetin edebleri
2. Nevi: İnsanlar arasındaki sohbet ve ülfetin edebleri
3. Nevi: Cahil kimselerle sohbetin edebleri
4. Nevi: Âlimlerin zahir ve işlerindeki intizam
5. Nevi: Evliya-yı kirâmın zahiri işlerindeki intizam
6. Nevi: Bütün uzuvların günah ve âfetleri, zenginlik ve fakirlik sebepleri
