Yeni
Şamil İslam Ansiklopedisi Prof. Dr. Ahmet Ağırakça, Hamdi Döndüren, Duran Kömürcü, Ömer Tellioğlu 2000 Yılı Akit Baskısı 8 Cilt 3124 Sayfa KİTAPLAR 2. ELDİR
Kategori
Yayınevi
Barkod
şamil islam ansiklopedisi kitap seti
Yazar
1.290,00 ₺
2. El Temiz Kullanılmış Şamil İslam Ansiklopedisi Prof. Dr. Ahmet Ağırakça, Hamdi Döndüren, Duran Kömürcü, Ömer Tellioğlu 2000 Yılı Akit Baskısı 8 Cilt 3124 Sayfa
Editör : Duran Kömürcü
İlmi Danışman : M. Beşir Eryarsoy
Tashih : Yener Turan, Mahmud Boyraz, Ümit Akça, Yunus Güngör
YAZAR KADROSU
Doç. Dr. Ahmed AĞIRAKÇA - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Doç. Dr. İ. Lütfi ÇAKAN - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Ali BULAÇ - Araştırmacı-Yazar, M. Emin AY - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi, M. Beşir ERYARSOY - Araştırmacı-Yazar , Abdullah YÜCEL - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Yard. Doç. Dr. Hüsameddin AKSU - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Doç. Dr. Orhan ÇEKER - Selçuk Ü. İ. Fakültesi, Yard. Doç. Dr. Hüseyin ALGÜL - Uludağ Üni. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. İbrahim SARMIŞ - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. İbrahim ÇELİK - Uludağ Ü. İ. Fak. , Yahya ALKAN - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Dr. Yunus APAYDIN - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi, Ahmed ARPA - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Abdüsselam ARI - DİB Haseki Eğitim Merkezi, Yaşar K. AYDINLI - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi, Doç. Dr. Muhittin BAĞÇECİ - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi, Doç. Dr. Ali BARDAKOĞLU - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Nebi BOZKURT - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Mehmed BULUT - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Yard. Doç. Dr. Mustafa ÇETİN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Osman ÇETİN - D. E. Ü. İlahiyat Fakültesi , Cemil ÇİFTÇİ - Yüksek İslâm Enstitüsü Mezunu , Doç. Dr. Hamdi DÖNDÜREN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Ömer DUMLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Halid ERBOĞA - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Mehmed ERKAL - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Muammer ERTAN - Yazar , Doç. Dr. Osman ESKİCİOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmet GÜÇ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Saffet KÖSE - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , H. Fehmi KUMANLIOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Abdurrahim KURT - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Habil NAZLIGÜL - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Yard. Doç. Dr. Mustafa ÖCAL - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Ahmed ÖNKAL - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmed ÖZALP - Yazar , Sezai ÖZEL - Yüksek İslam Enstitüsü Mezunu, Öğretmen, Ahmed ÖZGEN - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Dr. Abdulvehhab ÖZTÜRK - DİB Din İşleri Yüksek Kurulu , Ali OKUTAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Durak PUSMAZ - DİB Haseki Eğitim Merkezi, Dr. Talat SAKALLI - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Abdurrahim GÜZEL - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Mefâil HIZLI - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , İbrahim İLHAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Zeki İZGÖER - M. Ü. İktisadi Ticari Bilimler Fakültesi , Yard. Doç. Dr. M. Ali KAPAR - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , İsmail KAYA - Yüksek İslam Enstitüsü Mezunu , Hüseyin KAYAPINAR - DİB Haseki Eğitim Merkezi-Yazar , Doç. Dr. Ziya KAZICI - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Yusuf KERİMOĞLU - Araştırmacı-Yazar , Yard. Doç. Dr. İsmail KILLIOĞLU - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Sait KIZILIRMAK - Gazeteci-Yazar , Fedakâr KIZMAZ - Gazeteci-Yazar , Duran KÖMÜRCÜ - Şâmil Yayınevi Sahibi , Doç. Dr. Akif KÖTEN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Süleyman SAYAR - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Prof. Dr. Günay TÜMER - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Ahmed SEZİKLİ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , D. Ali TÜRKMEN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. M. Ali SÖNMEZ - Uludağ Ü.İlahiyat Fakültesi , Ali ÜNAL - Araştırmacı-Yazar , Ahmed ŞEN - Dokuz Eylül Ü.İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Halid ÜNAL - Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fakültesi , Doç. Dr. Sami ŞENER - İ. T. Ü. İşletme Sosyolojisi , Abdülkerim ÜNALAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. M. Sait ŞİMŞEK - Selçuk Ü.İlahiyat Fakültesi , Mehmed VAROL - Yazar-İlahiyat Fakültesi Mezunu , M. Yılmaz TAYFUN - Yazar , Cengiz YAŞCI - Araştırmacı-Yazar , Doç. Dr. Necip TAYLAN - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmed YAŞAR - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Selim TEKİN - Yazar-Yayıncı , Zübeyir YETİK - Araştırmacı-Yazar , Ali Rıza TEMEL - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Doç. Dr. M. Kamil YILMAZ - M. Ü. İlahiyat Fakültesi, Bilal TEMİZ - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , M. Asım YEDİYILDIZ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Nuri TOPALOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Abdülbaki TURAN - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Ali Osman YÜKSEL - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Nureddin TURGAY - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi
·Şamil Yayınları bu eserle cumhuriyet tarihinde ilk kez islami bilgileri ve kavramları ansiklopedi olarak insanlara sunan ilk yayın kuruluşudur.
·Bu eser sadece İslami kavramları vermekle alanında tek olma özelliğini taşır.
·Bu eser, erkek-kadın, genç-yaşlı, bilen-bilmeyen, İslam’a göre yaşamak isteyen herkesin rehber kitabıdır.
·Bu eser, insanların doğum, ölüm ve ahiret üçgenindeki bütün sorularına cevap verir.
·Bu eser de binlerce kitabın bilgisi derlendi, toplandı sayfa sayfa, petek petek bal oldu.
Ve Şamil İslam Ansiklopedisi oluştu.
·Deyim değil, sözlük değil, sıradansa hiç değil her satırı uzun çalışmaların neticesi ve göz nurudur.
·Oluşturulan 3.200 kavram, 10 sene de alanında uzman 110 kişilik heyet tarafından hazırlanmıştır.
·Bu eser öğretir, yönlendirir. Müslümanı hayata hazırlar
SUNUŞ
Bu ansiklopedinin neşrini gösteren Rabb'ıma hamdolsun. Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'e, âline, ashabına salâtu selâm olsun.
Muhterem okuyucu!
Bu ansiklopedide Kur'an var, Sünnet var, İslâm'ı özleyenlere rehberlik var, yaşamak isteyenlere öğretmenlik var. En azından bütün bu gayelerin tahakkuku için alınteri, göz nuru, iyi niyet var.
Kitabı elinize aldığınızda; cilt, kağıt, baskı ve muhtevasına bakarsınız. Bu sizin hakkınızdır. Bize düşen vazife ise, bütün bunlar yanında size nasıl bir hizmet sunacağımız endişesi, düşü, gayesi ve heyecanıdır. Biz bununla ömür tüketiriz. Bazan rüya, bazan düş bazan da ani doğuşlarla "bulduk, bulduk" deriz.
Bu heyecanla düşümüzü gerçekleştirmenin gayretinde oluruz. Bu Ansiklopedi de böyle bir bulgunun ürünüdür.
Şöyle ki:
Sene 1979'lardı. Bir arkadaşımla dertleşiyorduk. Arkadaş "boyalı, cinsel içerikli ansiklopedilerin revaçta olduğunu, her eve girebildiklerini" söylediğinde benim beynimde şimşekler çaktı. Kendi içimden "buldum, buldum" kelimeleri döküldü.
Büyük sıkıntımız vardı. Kendimiz yazıyor, kendimiz okuyorduk. Kabuğumuzu kıramıyor, kardeşlerimize ulaşamıyorduk. Aramıza bir engel konmuş, insanlar gruplara ayrılmış ve bizi bizden koparmışlardı. Bu durum bana sıkıntı veriyordu. Ben bu insanlara bir mesaj ulaştırmalıyım. Her gün her dakika onlarla beraber olmalıyım; kütüphanesinde bulunmalıyım. Buna bir çare bulmalıyım.
Kendilerine gerçek anlamıyla tebliğin ulaşmadığı bir kitle var karşımızda. Onlara ulaşmanın tek çaresi bir ansiklopedi... Hiçbir saplantısı ve bağnazlığı olmayan arı-duru İslâmî bilgiyle dolu bir ansiklopedi. Buna karar verdiğim an: Buldum!... dedim. Yıllarım bu buldum! kelimesini şekillendirmekle geçti. Genel İslâmî kültürü veren bir ansiklopedi hazırlatayım dedim. Zaman ve zeminin böyle geniş ve kapsamlı bir ansiklopedi'nin hazırlanması için müsaid olmadığını gördüm. Müsait olsa da fantazi olmanın ötesine geçmiyor, benim düşümün gerçekleşmesine bir fayda getirmiyordu.
Zaman oldu, müslümanların ibâdet ihtiyaçlarını karşılayan bir hazırlığa giriştik. Maddeler tesbit edildi, ehil ellere tevdi edildi. Telif başladı; ancak, sadece namaz, oruç, zekât ve hacc konularını içeren bir ansiklopedi'nin de yetmediğini gördüm.
Öyle bir ansiklopedi ki, her kültür seviyesindeki insana hitap etsin, İslâm hakkında ona gerekli bilgiyi ulaştırsın ve zihnine takılan her türlü soruya cevap versin, müslümanın yirmidört saatini doldursun diye düşleyip durdum. Zira insan ömrü sürekli tekrarlanan "yirmidört saat' lerden ibarettir.
Ama bu bir düş idi, bir arzu idi. Buldum! dediğimde de, bulmakta zorlanacağımı anlamıştım. Birkaç defa kadro değiştirdim. Hepsi iyi niyetli olmasına karşılık yine de olmuyordu. Ama olmalı idi. Nihayet 1987 yılı sonlarında bu işin organizesini Doç. Dr. Ahmed Ağırakça'ya devrettim. İslâmî noktadan güvendiğim bir kardeşimiz. Gayretli, üstüne düşeni yapma arzusunda olduğu kanaati bende hasıl oldu. Karşılıklı konuştuk, arzu ve isteklerimi belirttim. "Emâneti ehline teslim ediniz" hükmünce amel ettim. Kendilerine işlerini istişare ile yapmalarını tembih ettim. Yaşça büyüklüğüme güvenerek ikazlarda bulundum, ama iç işlerine hiç karışmadım. Onlara müdahaleyi meşrebim gereği uygun görmedim. Muvaffakiyetleri için dua ettim. Bu tarihten sonra da yeniden tesbit edilen bir muhteva ve biçimle hazırlığa başlandı.
Evet, birlikte okuyacağımız bu "Şâmil İslâm Ansiklopedisinin hayat hikâyesi, çıkış gayesi, neşrolunuş hikmeti -kısaca- budur. Bunun dışında bir düşünce içinde olmadım. Madde olmadan böyle yayınların yapılamayacağını biliyorum, ama önce kabuğumuzu kırarak "Müslümanım!" diyen kardeşlerimle kucaklaşmak, onlara ulaşmak ve onlarla kaynaşmak maddeden de önemli olmalı. Yayınlarımızı gözlemişseniz, hiçbir yayınevine nasib olmayan lütuflara nail bulunuyorum. Allah bunu bana nasib etmiş; Şâmil Yayınları başlı başına bir kitaplık durumuna gelmiştir; hamdolsun.
Ölüme inananlardanım, hırsa "dur" demenin fazilet olduğunu bilenlerdenim. Bizim buradaki hırsımız çok yayın, kaliteli yayın ve insanlara hizmet götürebilecek yayındır. Ne kadar çok yayın olursa o kadar çok kişiye ulaşacağımıza inanmaktayız. Düşümüz, işimiz bu noktada yoğunlaşmaktadır.
Benim "düş" dediğim bu arzumun gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmiyorum ama, çıkış amacımız budur.
Mevlam, dinimizi fertlere ulaştırma niyetimizi kabul etsin. Bu arzuya yönelik gayretlerimizden doğacak hatalarımızı affetsin.
Bütün ilim ehline, Yayınevi personeline, emeği geçen kardeşlerime gayretlerinden dolayı teşekkür ederim.
Duran Kömürcü
ÖNSÖZ
Hz.Peygamber (s.a.s.)'e ilk vahiy Mîlâdî yedinci yüzyılın başında Mekke câhiliye ortamında geldi. İslâm o günden zamanımıza kadar her dönemde ayrı usûllerle tebliğ edilegelmiştir. İslâm'ın aslî kaynakları olan Kur'an ve Sünnet yepyeni bir kavram sistemi ortaya koymuş ve bu sistem çerçevesinde insanların karşılaştığı problemler tanımlanarak hükümler belirlenmiştir. Müslümanların hayatın içinde karşılaştıkları yeni problemleri, ilgili oldukları kavram çerçevesi içerisinde içtihadlarla çözüme kavuşturabilmeleri bu dinin en güzel ve bariz özelliklerinden biridir. Dolayısıyla çeşitli durum ve yaşama araçlarının inançlarla mutabakat sağlaması konusunda gösterilen hassasiyet, müslümanları her dönemde tebliğe yöneltmiş, bu tebliğin Kur'an ve Sünnet ışığında şekil ve usul değiştirmesi ve yeni metodların ortaya çıkması kaçınılmaz olmuştur.
Mekke döneminde Hz. Muhammed (s.a.s.) İslâm'ı müşriklere anlatırken onları, sürekli olarak Allah'ın varlığı ve vahdaniyetini esas alan bir düşünüş ve yaşayış tarzına davet ediyordu. Rasûlullah müşriklere vahyi götürürken günlük hayatta kullandıkları kelimelere yeni tanımlar getirmiş oluyordu. O, getirdiği yepyeni bir inanç sistemi ile insanın dünyaya geliş amacını içinde bulunulan durumların değerini,zillete düşmelerinin nedenlerini açıklayarak Mekke câhiliye toplumu içerisinde alışılmamış bir hayat tarzına işaret ediyor ve onlara bu fıtrî inanç ve yaşama şeklini öğreterek ortaya yeni bir kimliğe sahip insan tipi çıkarıyordu. Rasûlullah'ın mesajı müşrikleri, ırk ve kabile taassubunun zirvede olduğu ve insanların gurur ve kibirle dolup taştıkları bir ortam olan Mekke'de insan ve imana her şeyin üstünde değer veren merhametli, şefkatli, alçakgönüllü, bir kimliğe sahip insana dönüştürüyordu. Zâlim ve despot Kureyş'in ileri gelen yönetici sınıfı artık yufka yürekli, ferasetli, insaflı, acıma hissi ile hareket eden, insanların yardımına koşan, din kardeşinin ayağına bir diken batacak olsa içi sızlayan ve kendisini kardeşinin ayrılmaz bir parçası olarak gören yepyeni bir nesle dönüşüp "Ashab-ı Kirâm"ı tarih sahnesine çıkarıyordu.
Mekke'de Darü'l-Erkam'da yetişen bu yeni nesil; Kur'an nesliydi. Onlar; Kur'an mantığını kavramış, insan, tabiat, tarih ve hayat karşısında kendini vahiyle konumlamış yeni bir kimliğe sahib, Allah'a itaat eden, Hz. Peygamber'e bağlı bir nesildi. Mekke şirk ortamında bu mü'min nesil bütün düşünüş ve davranış kalıplarını kırarak her bir olgu, durum ve hadiseyi vahyin kendilerine kazandırdığı bakış açısıyla tanımlayıp yorumluyorlar ve vahiyle ortaya konulan kavram sistemini düşünce ve hayatlarında hâkim kılıyorlardı. Hayat yeni baştan İslâm'a göre düzenleniyordu.
Bu nesil İslâm'ı diğer insanlara anlatmak ve tebliğ görevini yerine getirmek için can atıyor, tebliğin en güzelini ve uygun şeklini biliyordu. Zira önderleri Hz. Peygamber (s.a.s.) idi.
Akabe bey'atlerinden sonra Medine'ye öğretmen olarak özellikle Mus'ab b. Ümeyr'in gönderilmesine karar verilmesi apayrı bir anlam ifade ediyordu. Mus'ab, Medine'ye gönderildiği zaman müslümanlar arasında Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Hamza, Abdullah b. Mes'ud gibi kabiliyetli, olgun, güçlü ve tecrübeli kimseler vardı. Ama Hz. Peygamber (s.a.s.) bunların yerine Mus'ab'ı görevlendiriyordu. Çünkü o; soğukkanlı, güzel konuşan, tatlı dilli, ikna kabiliyeti olan bir sahâbiydi. Ayrıca o Kur'an'a son derece vakıftı. Bütün bunların yanında Mus'ab son derece güzel yüzlü idi. Mütebessim çehreli, yumuşak ve tatlı dilli, güzel konuşan, Kur'an ile İslâm'ı anlatan Mus'ab, Yesrib (Medine)'de İslâm'ı tebliğ edip bir yıl sonra Mekke'ye Hz. Peygamber'in huzuruna döndüğünde şu raporu veriyordu:
"Medine'de İslâm'ın konuşulmadığı bir ev kalmadı." İslâm, Mus'ab'ın etkileyici kişiliğinde müşahhaslaşmış, ayrıca yerleşik anlayışı sarsmış, dünyada hüküm süren geleneksel tanımları altüst etmişti. İslâm insanları yeni bir anlayışa götürüyordu. Sahabe nesli İslâm'ı Kur'an ile, Tabiin nesli Kur'an ve Sünnet'le diğer kitlelere götürdüler. Sonraki nesiller de Rasûlullah'ı, Ashabı'nı, onların birbirlerine karşı olan bağlılık ve saygınlıklarını, muhabbetlerini, kardeşliklerini, fedakârlıklarını anlatıp insanları cezbettiler. Örnek insanlardan oluşan bu birim toplum İslâm'a giren herkese Kur'an ve Sünnet'teki hayat tarzını anlaşılabilir kılıyordu. Bu güzel nesle bakan herkes onların zihniyetine ve Kur'an'ın rehberliğindeki yaşayışlarına hayran kalarak müslüman oluyordu.
İslâm'ı bir akîde ve din olarak benimsemiş ve tam anlamıyla iman etmiş insanlar bu imanın zevk ve lezzetini diğer insanlara da tattırmanın heyecanını yaşarlar ve bu konuda gayret ve mesailerini vermek için can atarlardı. Onların vazgeçilmez gayelerine göre İslâm anlatılmalı, tebliğ edilmeliydi.
Ashab, Kur'an ve Sünnet'i kendisinden sonraki nesle yani Tabiin'e anlatıp bu emâneti onlara devretti, Tabiin nesli bu sünneti korudu ve kendisinden sonraki nesle emânet etti, bu nesil de Kur'an ve Sünnet ışığında büyük imamlar ve müctehidler devrini açıp onların birikimi ve anlayış gücüyle günlük hayatta gerek fert, gerekse devlet ve toplum planında karşılaştığı problemleri çözmeye çalıştı. Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "sünnet"i hadis mecmualarında toplandı. Müslümanlar Endülüs'ten Çin şeddine kadar uzanan geniş bir coğrafya üzerinde yayılıp akîdelerini bu bilgilerin ışığında oluşturdular ve coşku ile yaşadılar. İslâm'ın Fransa'dan Çin sınırlarına kadar götürülmesinde işte bu arka arkaya gelen birkaç neslin imzası vardır, emeği vardır. Onlar samimi ve ciddi idiler. Tebliğlerini de ciddiyet ve samimiyetle yürüttüler, insanları cihada şevkettiler.
Hicri IV. asırdan XIII. asra kadar geçen zaman içinde İslâmî ilimlerin her alanında -Batı dünyası dogmatizm içindeyken- doruğa ulaşıldı. Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm ve benzeri ilimlerden Cebir, Kimya, Tıp ve Felsefe alanlarına kadar her dalda muazzam eserler üretildi. İslâm her çağda en güzel ve insanların ihtiyaçlarına en iyi şekilde cevap verecek bir metod ve muhteva ile yazıldı, anlatıldı ve tebliğ edildi.
İmam-ı A'zam Ebu Hanîfe (80-150/699-766)'den Ahmed b. Hanbel (164-241/780-855)'e, İmam Buhârî (194-256/810-869)'den İbn Mâce (209-273/824-886)'ye, İmam Gazzali (450-505/1058-111 l)'den Takiyyüddin Ahmed b. Teymiyye (661-728/1263-1328)'ye, Taberi (225-310/839-923)'den İbnü'l Esir (555-630/1160-1234)'e, İbn Haldun (732-808/1332-1406)'dan Sadreddin Şirâzî (Molla Sadra ö. 1640)'ya, Zemahşerî (467-538/1075-1144)'den İmam Kurtubi (ö. 671)'ye kadar saymakla bitiremeyeceğimiz ilim adamları muazzam eserler vererek İslâm'ı yazdılar, anlattılar ve tebliğ ettiler.
İslâm'ı öğrenenler, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "Hazır olanınız olmayanınıza tebliğ etsin. " düsturu ile bilmeyenlere bu bilgilerini aktarmayı her zaman görev telakki ettiler. Bu anlayış nesilden nesile devam edip günümüze kadar ulaştı.
İslâm ortaçağında şerh ve haşiye anlayışının gelişmesiyle birlikte İslâmî ilimlerde gelişmeler durmuş ve büyük çığırlar açan ilim adamlarının sanki nesli tükenmişti. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda İslâm hilâfetinin bir hayli zayıflaması ve otoritesini kaybetmesiyle birlikte Batı emperyalizmi Orta Doğu, Ön Asya, Uzak Doğu ve Afrika içlerine girerek İslâm dünyasını istila etti. Bu istila ile sadece toprak işgal etmekle kalmadı,.İslâm kültürünü yok etmek ve İslâm'ı müslümanların hayatlarından silmek için her türlü hile ve desiseye başvurdu. Dolayısıyla islâm dünyası başı koparılmış, ortaya bırakılmış gibi çırpınıp durdu. Kimliğini kaybetmiş bir ümmet olarak kültürünü unuttu ve ondan uzak kaldı. Emperyalizm XX. yüzyıl ortalarında yavaş yavaş İslâm dünyasından fiilen çekilip gitti, ama geride kültürünü ve dünya görüşünü bırakarak ayrıldı.
İslâm imanı, "iman uyur ama ölmez" sözündeki gerçekle üzerindeki külleri silkeleyip yeniden kimliğini elde etme yollarını aramaya başladı. XX. yüzyılın ortalarından başlamak üzere İslâm dünyasında harekete geçen İslâmî diriliş Asr-ı Saadet'te Ashab'ın Kur'an ve Sünnet ile elde ettiği kimliği aramakta ve onu yakalamaya çalışmaktadır.
Yaklaşık 35-40 yıldan beri İslâm dünyasında yeniden canlandırılan İslâmî tebliğ, değişik metod ve usûllerle kitlelere götürülmeye başlandı. Yeniden İslâm'a dönüşün verdiği bilinçle Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm ve düşünce alanında yeni eserler yazıldı.
Mısır, Pakistan, Hindistan, Suriye ve İran başta olmak üzere birçok İslâm ülkesinde eserler yayınlandı. Bu eserlerin büyük bir kısmı dilimize tercüme edildi. Türkiye'de de bu tercüme eserlerin yanında telif eserler de vücuda getirildi.
Her çağın kendine özgü bir telif tarzı ve yine her dönemde geliştirilen bir tebliğ metodu vardır. Çağımızda ise yayıncılık, tebliğ usûllerinin en güzeli, İslâm'ı yaymanın en süratli yolu olarak kabul edilmektedir. Ansiklopedicilik de en yaygın yayın türlerinden biridir.
Her ideolojik anlayış kendi ideolojisini birtakım eserlerin yanı sıra ansiklopedi ile de yaymaya çalışmaktadır. Bizler de Türkiyeli müslümanlar olarak İslâm akidesini, kültürünü ve İslâmî ilimleri sağlıklı bir şekilde insanımıza aktarmak için bu yayın türünü seçtik.
İslâm tarihi boyunca telif edilmiş sayısız ansiklopediler vardır. Farabi (870-950)'nin "İhsâu'l-Ulûm", Mes'udi'nin (947) "Murûcu'z-Zeheb ve Maâdinu'l-Cevâhir", İhvânü's-Safa'nın "Risaleler", gibi eserleri bizim öz kültürümüzün yapı taşlarıdır. Yine Harezmî (976)'nin "Mefâtihu'l-Ulûm"u, İbn en-Nedim el-Verrak (987-988)'ın "el-Fihristbn Sina (370-428/980-1037)'nın "eş-Şifâ"sı, Gazzali (1055-111 l)'nin "Îhyau'l-Ulûmi'd-Din", İbn Rüşd (1126-1198)'ün "Tıp Ansiklopedisi", İbn Haldun (1332-1406)'un "Mukaddime"s\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ İslâm kültürünün önemli çalışmalarından sadece birkaçıdır.
Günümüz müslümanlarının kültür dünyalarında bir ansiklopedi açığının bulunduğu rahatlıkla söylenebilir. Oysa geçmişte bu tür çalışmaların güzel örnekleri verilmiştir. Her ansiklopedi bir noktada hazırlandığı dönemin insanlarının ihtiyaçlarına hitap eder. Şüphesiz ansiklopedi çalışmalarının yapılmasında amaçlar önemli etmenlerdendir, fakat her ansiklopedinin kendine belirlediği alanın şartlarının da yürütülen çalışmaya vaziyet ettiği ve istikamet verdiği bir gerçektir. Bütün bir İslâmî birikime ansiklopedik form kazandırmanın önümüze ne tür güçlükleri çıkaracağı ortada. Yani ansiklopedi çalışmalarında alan belirlemek en önemli problemlerden biridir ve belki de ilkidir.
Ansiklopedi çalışması yapmayı düşünenlerin ilk etapta pratik amaçları göz önünde bulundurması ve bunun alan belirlemede yönlendirici etken olması, şüphesiz tabii bir durumdur. Pratik amaçları, yaşanan hayatın ihtiyaçları belirler. Günümüz müslümanları; içinde bulunduğumuz toplumun pratiği ve onun sosyal yapısının zorlamaları sonucunda Kur'an'ın indirildiği dolayısıyla İslâmî birikimin toplandığı dil olan Arapça'dan yoksun kalmıştır. Ayrıca ülkemizde yaşanan "harf devrimi" insanımızı yakın geçmişin birikiminden bile mahrum etmiş durumdadır. Bu nedenle günümüz iletişim ortamına (okuma-yazma alanına) ve kültür dünyasına 'taşınmak' bir zaruret halini almıştır.
Kültür ortamındaki bu olumsuzluğun en vahim sonucu, hayatın akışına kapılmış fertlerin ve bu şartlardan oluşan toplumun 'hakikatleri' pratiklerine indirememesidir. Sosyal pratiğin bütün bu açmazları İslâmî birikimi bir ölçüde komprime hale getirmeyi zorunlu kılmaktadır. Günümüz müslümanlarının Türkiye'nin sosyal pratiğine bu ihtiyaçları karşılayacak bir ansiklopedinin kapsayacağı alan da her şeyden önce 'temel kavramlar alanı' olmak zorundadır. Ferdin zihninde ve toplumun hafızasında bulunan ve hayatın her bir durumunu karşılayan kavramlar yerli yerine oturmadan müslümanca düşünme ve yaşamadan söz edilemez.
Yaklaşık yedi-sekiz yıldan beri Şâmil Yayınları'nda hazırlığı süren bu ansiklopedinin ilk şekli ve adı "İbâdet Ansiklopedisi'' olarak tesbit edilmiş ve birkaç ilim adamı arkadaşımızın gayretleri ile bu isim altında çalışmalar sürdürülmüştü. Bu çalışmanın sonunda bazı maddeler tesbit edilmiş, bunlar kısmen yazılmış veya yazdırılmıştı. Şâmil Yayınevi bünyesinde birkaç kurul bu ansiklopedi ile uğraştı, nihayet 1988 yılı ikinci yarısında bu organizeyi devralmak bize nasib oldu. Ancak yapılan çalışmaların tümü ansiklopedi türünden ziyade bir "makaleler külliyatı" veya bir "antoloji" mahiyetini arzediyordu. Bu yüzden o güne kadar yazılanları ve bütün hazırlıkları tamamen bir kenara bırakmak zorunda kaldık. Bu işi ele alırken yeniden madde tesbit etmeye başladık ve başlangıçta bin yedi yüz civarında olan madde sayısı üçbine yaklaştırıldı. Ayrıca tür ve biçim olarak yeni bir şekil tesbitine gidilerek nasıl bir ansiklopedi yayınlayacağımızı ortaya çıkarmaya çalıştık.
Nihayet bir kısım maddeleri kendimiz yazarken diğer taraftan yıllardan beri kendileri ile dostluk ve hukukumuz olan ilim adamları arkadaşlarımızla temasa geçerek ansiklopedimize madde yazmalarını sağladık. Son bir yıl içinde yüz kişiye yakın bir müellif kadrosu oluşturup ansiklopedinin büyük bir kısmının telifini tamamladık.
Her yayın türünün kendine has zorlukları vardır. Olayı bilenlerin takdir edecekleri gibi bir ansiklopedi yayınının zorluklan oldukça fazladır. Ayrı üslupları, ayrı konuları bir araya getirip teknikte ve diğer konularda birliği sağlamak kolay değildir. Ansiklopedi veya başka bir eser kul yapısı olduktan sonra ne kadar' mükemmel olursa olsun ne kadar beğenilirse beğenilsin yine de eksik yanları bulunacaktır. Zira "kemâl ancak Allah'a mahsustur. " Yapılan bir işi eleştirip kitlelere kötü göstermek kolaydır, çünkü her insan yapısında eksiklikler olur. Takdir edilmek ve kitlelere şirin ve mükemmel gösterilmek istenen her şeyin de güzel ve eksik yanları vardır. Bu prensipten hareketle yaptığımız işin bir an evvel tamamlanıp insanımızın istifadesine sunulmasına gayret ettik. Bu bir ihtiyaçtı ve bu ihtiyacı bir an evvel gidermek gerekiyordu. Bu acil ihtiyaç yıllarca sürüncemede kalmadan giderilmeliydi. Bu eserin güzel yanlarının takdir edilmesini dileyip eksik yanlarını da bizden sonrakilerin tamamlaması için göreve davet ederek siz okuyucularımıza bu ansiklopediyi sunuyoruz.
Şâmil İslâm Ansiklopedisi yeni bir türdür. Kendi alanında şimdiye kadar bu biçim ve usûlde başka bir ansiklopedi mevcut değil, demiyoruz fakat her yönüyle kendine has diğerlerine benzemeyen, başka bir dilden tercüme edilmemiş bir ansiklopedi her yönüyle İslâm'ı müdrik, Kur'an'a bağlı ve İslâm'dan yana tercihini yapmış bir müellif kadrosunun hazırladığı bir ansiklopedi. Kuru bir bilgi anlayışı ile hazırlanmış olmayan bu ansiklopediyle doğru bilgiler kazandırmanın, insanımızı "bilgilendirmenin" yanı sıra, İslâmî akideyi net ve sahih bir şekilde okuyucumuza aktarmak, İslâm'ı topluma ve ferde hâkim kılmak, maneviyat boşluğunda şaşırmış ferdlere yeniden İslâmî endişe ve bilinç kazandırmak için gerekli mesajı da vermeye çalıştık. İslâmî bilgi yanında akidenin yüklediği sorumluluğu hatırlatacak imajları da vermeyi hedefledik. Zira aziz İslâm oryantalist bir mantıkla öğrenilemez o çok yücedir. İslâmî bilgi insanın hayatında ve günlük yaşayışında uygulansın diye elde edilir, kuvvede kalmaz,
Şâmil İslâm Ansiklopedisi Tefsir, Hadis, Fıkıh, Usûl-i Tefsir, Usûl-i Hadis, Usûl-i Fıkıh, Siyer, Kelâm, Mezhepler Tarihi, Tasavvuf terim ve deyimlerinin hemen hemen büyük bir kısmını içermektedir. Bu eserde Kur'anî bütün terimleri, Hadis ile alâkalı her ıstılahı maddeleştirip aktardık. Özellikle insanın hayatında her an karşılaştığı durum ve problemleri çözüme kavuşturan Kur'an ve Sünnet'in hukukî ifadesi olan Fıkıh ile ilgili her konuyu mutlaka ele almaya çalıştık. Abdestten miras hukukuna, devletten evlenme-boşanma hukukuna kadar her konuyu ele aldık. Cuma namazı, Dar meselesi, İslâm'da yönetim, Demokrasi gibi temel konulara korkusuzca yaklaşıldı ve gerçekler, günümüz okuruna sunuldu. Akla gelebilen her konu imkân oranında yazılmaya çalışıldı.
Çok müstesna şahsiyetlerin dışında Biyografi, Tarih ve Coğrafya konularına yer verilmeyip yalnızca kavramlar ele alındı. Sırf terimlerden oluşan bu tür bir ansiklopedi günümüzde ve Türkiye'de mevcut değildir. Aslı Avrupalı oryantalistlere hazırlanmış olup Milli Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin işbirliği ile yaklaşık elli yılda tercüme ve bir kısmı yeniden telif edilerek neşredilen "İslâm Ansiklopedisi" genel olarak İslâm Tarih ve Coğrafya lügatidir. Buna benzer olarak yayınlanan diğer ansiklopediler de ağırlığı tarih ve coğrafyaya vermişlerdir. Ancak biz bu ansiklopedide yukarıda ifade ettiğimiz gibi yalnızca İslâmî ıstılahları ele aldık.
Şâmil İslâm Ansiklopedisi, konusunda Türkiye'de yapılmış ilk çalışmadır. İslâm âleminde ise Kuveyt'te yayınlanan ve yalnız fıkıh ile ilgili terimleri ihtiva eden "el-Mevsuatu'l-Fikhıyye" ve Mısır'da yayınlanan "Mevsuatu'l-Fıkhi'l-İslâmî" dışında yapılmış bu tür bir ansiklopedi mevcut değildir. Bu ansiklopediye konu ve biçim olarak alanında ilk çalışmadır demek mümkündür. Temennimiz, bu çalışmanın şartları göz önünde bulundurularak takdir edilmesi ve gelecek nesillerin bunu günün ihtiyaçlarına göre geliştirmeleridir. Üniversitelerde özellikle İlahiyat Fakültelerinde görev yapan ilim adamlarımız ile herkesin tanıdığı seçkin ve değerli araştırmacı ve yazarlarımızdan kurulu geniş bir müellif kadrosu ile yapılan bu çalışma son derece mütevâzî imkânlarla gerçekleştirildi. Bugün ansiklopedi yayınlayacak bir kadronun hangi imkânlara sahip olması gerektiği düşünülür ve bunlar bizim yaptığımız çalışma ve imkânlarımız ile karşılaştırılırsa bu ansiklopedinin hangi şartlarda ortaya çıktığı görülecektir. Bu bir şikâyet değil sahip olduğumuz mütevâzî imkânlarla bu işi başarmamızı mümkün kılan yüce Allah'a bir şükürdür.
Bu ansiklopedinin üniversitedeki araştırma görevlisinden ilkokulda ödev hazırlayacak öğrenciye, tüccardan ev hanımına, yazardan üniversite öğrencisine, din bilgisi öğretmeninden cami görevlilerine, işçiden sanayiciye kadar kısacası okumayı araştırmayı seven, İslâm'ı öğrenmek isteyen merak sahibi herkese hitap edecek bir ansiklopedi olmasına çalıştık. Bu eser müslümanın dünya ve âhiret hayatının çeşitli safhalarını ilgilendiren bütün bilgileri ihtiva edecek bir eserdir. Ansiklopedi hazırlanırken herkesin ihtiyaç duyacağı hususlar gözönünde bulundurularak sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Eser, fantazi bir ilmîlik anlayışıyla anlaşılmaz bir dil kullanma kompleksine kaçmadan, fakat ilmî yönünü de eksik bırakmadan vulgarize edilmiştir.
Maddeler genellikle İlahiyat Fakültelerinde bulunan, anlayışlarına güven duyduğumuz ve İslâm'dan yana tercihini yapan ilim adamlarımızın branş ve çalışma alanlarına göre yazdırıldı. Terimler hangi ilim dalına ait olursa olsun öncelikle Kur'an ve Sünnet ışığında ele alınıp gerekli bilgiler verildikten sonra İslâm âlimlerinin bu konu ile ilgili görüşleri kaydedilmiştir. Maddeler Fıkıh ile ilgili olduğunda, bunlar genellikle İmam-ı A'zam ve izleyicilerinin ictihad ve görüşleri istikametinde hazırlandı. Ancak bu konu ile ilgili olarak zaman zaman ve gerek duyuldukça diğer mezheplerin görüşleri de aktarılmıştır. Bütün bunların yanı sıra maddenin günümüz ile ilgili olan yanı ele alınıp İslâmî bir mesaj ile sunulmaya çalışıldı.
Kur'an'dan kaynaklanan âyet meallerinin sonunda sûre adları, numaralan âyet numaraları kaydedildi. Hadisler "el-Mu'cemu'l-Müfehres li Elfâzi'l-Hadis" (Concordance)'ten tahric edildi. Âyet ve hadislerin dışında da aktarılan bilgilerin nereden alındığı hemen bu kayıtların akabinde parantez içinde gösterildi. Okuyucuya fazla bıkkınlık verilmemesi için Arapça ve Farsça asıllı kelimelerin yazımında transkripsiyona başvurulmadı. Ancak tarihi ve orijinal isimlerde aynen yazıma uyuldu. Kelime ve cümle tekniğinde ise yaşayan Türkçe'ye rağbet edildi.
Akîde ile ilgili meselelerde Kur'an ve Sünnet çerçevesi içerisinde net bir İslâmî ve tevhidî inanç sergilendi. İslâm kültürüne girmiş veya sokulmaya çalışılmış, tevhîdi zedeleyici her tür inanç biçimi ve anlayış ayıklanarak ve gerektiğinde buna işaret edilerek, hakikatler "hiçbir kınayıcının kınamasından korkmadan" okuyucuya sunulmaya çalışıldı. İslâm'ın beşerî sistem ve ideolojilerle uyuşmayan fakat bugünkü toplum içinde "dindenmiş gibi" algılanagelmiş her hususa parmak basılıp müslümanlar uyarılmaya çalışıldı.
Özetle Şâmil İslâm Ansiklopedisi'nde müslümanların sahih ve sağlam bir inanca sahip olmaları ve din'lerini net ve yanlışsız olarak öğrenmeleri için bütün gücümüzü ortaya koymaya çalıştık.
Bütün bunlardan sonra tekrar "kemal Allah'a mahsustur" deyip okuyucularımızın insafı elden bırakmadan eksikliklerimizi değerlendirmelerini hiçbir gönül ve hatır dinlemeden de hatalarımızı bildirmelerini bekliyoruz. Ancak bu şekilde çalışmalarımız olgunlaşır ve bizden sonraki nesillere az hatalı eserler devretmiş oluruz.
Her emek ve mesâinin kutsallığına inanan kişiler olarak, özellikle Allah'ın dinini ilgilendiren bir meselede titiz davranıp bu konuda yapılan bütün çalışmaları gönülden alkışlarken tüm okuyucularımızı ansiklopediyle başbaşa bırakıyoruz. Bu arada yayınevi sahibi değerli ağabeyimiz Sayın Duran Kömürcü'nün her türlü nazımıza katlanıp bu eserin yayınlanmasında gösterdiği sabır ve gayretleri için kendisine teşekkürlerimizi bildiriyor, ayrıca bu eserin hazırlanmasında katkıları olan bütün kardeşlerime teşekkürlerimi sunuyorum. Dileğimiz öncelikle Allah'ın rızası, samimi bir kalp ve riyasız bir çalışmadır.
Editör : Duran Kömürcü
İlmi Danışman : M. Beşir Eryarsoy
Tashih : Yener Turan, Mahmud Boyraz, Ümit Akça, Yunus Güngör
YAZAR KADROSU
Doç. Dr. Ahmed AĞIRAKÇA - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Doç. Dr. İ. Lütfi ÇAKAN - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Ali BULAÇ - Araştırmacı-Yazar, M. Emin AY - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi, M. Beşir ERYARSOY - Araştırmacı-Yazar , Abdullah YÜCEL - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Yard. Doç. Dr. Hüsameddin AKSU - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Doç. Dr. Orhan ÇEKER - Selçuk Ü. İ. Fakültesi, Yard. Doç. Dr. Hüseyin ALGÜL - Uludağ Üni. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. İbrahim SARMIŞ - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. İbrahim ÇELİK - Uludağ Ü. İ. Fak. , Yahya ALKAN - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Dr. Yunus APAYDIN - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi, Ahmed ARPA - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Abdüsselam ARI - DİB Haseki Eğitim Merkezi, Yaşar K. AYDINLI - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi, Doç. Dr. Muhittin BAĞÇECİ - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi, Doç. Dr. Ali BARDAKOĞLU - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Nebi BOZKURT - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Mehmed BULUT - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Yard. Doç. Dr. Mustafa ÇETİN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Osman ÇETİN - D. E. Ü. İlahiyat Fakültesi , Cemil ÇİFTÇİ - Yüksek İslâm Enstitüsü Mezunu , Doç. Dr. Hamdi DÖNDÜREN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Ömer DUMLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Halid ERBOĞA - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Mehmed ERKAL - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Muammer ERTAN - Yazar , Doç. Dr. Osman ESKİCİOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmet GÜÇ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Saffet KÖSE - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , H. Fehmi KUMANLIOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Abdurrahim KURT - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Habil NAZLIGÜL - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Yard. Doç. Dr. Mustafa ÖCAL - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Ahmed ÖNKAL - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmed ÖZALP - Yazar , Sezai ÖZEL - Yüksek İslam Enstitüsü Mezunu, Öğretmen, Ahmed ÖZGEN - İ. Ü. Edebiyat Fakültesi , Dr. Abdulvehhab ÖZTÜRK - DİB Din İşleri Yüksek Kurulu , Ali OKUTAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Durak PUSMAZ - DİB Haseki Eğitim Merkezi, Dr. Talat SAKALLI - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Abdurrahim GÜZEL - Erciyes Ü. İlahiyat Fakültesi , Mefâil HIZLI - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , İbrahim İLHAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Zeki İZGÖER - M. Ü. İktisadi Ticari Bilimler Fakültesi , Yard. Doç. Dr. M. Ali KAPAR - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , İsmail KAYA - Yüksek İslam Enstitüsü Mezunu , Hüseyin KAYAPINAR - DİB Haseki Eğitim Merkezi-Yazar , Doç. Dr. Ziya KAZICI - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Yusuf KERİMOĞLU - Araştırmacı-Yazar , Yard. Doç. Dr. İsmail KILLIOĞLU - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Sait KIZILIRMAK - Gazeteci-Yazar , Fedakâr KIZMAZ - Gazeteci-Yazar , Duran KÖMÜRCÜ - Şâmil Yayınevi Sahibi , Doç. Dr. Akif KÖTEN - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Süleyman SAYAR - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Prof. Dr. Günay TÜMER - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Ahmed SEZİKLİ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , D. Ali TÜRKMEN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. M. Ali SÖNMEZ - Uludağ Ü.İlahiyat Fakültesi , Ali ÜNAL - Araştırmacı-Yazar , Ahmed ŞEN - Dokuz Eylül Ü.İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Halid ÜNAL - Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fakültesi , Doç. Dr. Sami ŞENER - İ. T. Ü. İşletme Sosyolojisi , Abdülkerim ÜNALAN - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. M. Sait ŞİMŞEK - Selçuk Ü.İlahiyat Fakültesi , Mehmed VAROL - Yazar-İlahiyat Fakültesi Mezunu , M. Yılmaz TAYFUN - Yazar , Cengiz YAŞCI - Araştırmacı-Yazar , Doç. Dr. Necip TAYLAN - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Ahmed YAŞAR - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Selim TEKİN - Yazar-Yayıncı , Zübeyir YETİK - Araştırmacı-Yazar , Ali Rıza TEMEL - DİB Haseki Eğitim Merkezi , Doç. Dr. M. Kamil YILMAZ - M. Ü. İlahiyat Fakültesi, Bilal TEMİZ - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , M. Asım YEDİYILDIZ - Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi , Dr. Nuri TOPALOĞLU - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Abdülbaki TURAN - Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Doç. Dr. Ali Osman YÜKSEL - M. Ü. İlahiyat Fakültesi , Nureddin TURGAY - Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi
·Şamil Yayınları bu eserle cumhuriyet tarihinde ilk kez islami bilgileri ve kavramları ansiklopedi olarak insanlara sunan ilk yayın kuruluşudur.
·Bu eser sadece İslami kavramları vermekle alanında tek olma özelliğini taşır.
·Bu eser, erkek-kadın, genç-yaşlı, bilen-bilmeyen, İslam’a göre yaşamak isteyen herkesin rehber kitabıdır.
·Bu eser, insanların doğum, ölüm ve ahiret üçgenindeki bütün sorularına cevap verir.
·Bu eser de binlerce kitabın bilgisi derlendi, toplandı sayfa sayfa, petek petek bal oldu.
Ve Şamil İslam Ansiklopedisi oluştu.
·Deyim değil, sözlük değil, sıradansa hiç değil her satırı uzun çalışmaların neticesi ve göz nurudur.
·Oluşturulan 3.200 kavram, 10 sene de alanında uzman 110 kişilik heyet tarafından hazırlanmıştır.
·Bu eser öğretir, yönlendirir. Müslümanı hayata hazırlar
SUNUŞ
Bu ansiklopedinin neşrini gösteren Rabb'ıma hamdolsun. Rasûlü Muhammed (s.a.s.)'e, âline, ashabına salâtu selâm olsun.
Muhterem okuyucu!
Bu ansiklopedide Kur'an var, Sünnet var, İslâm'ı özleyenlere rehberlik var, yaşamak isteyenlere öğretmenlik var. En azından bütün bu gayelerin tahakkuku için alınteri, göz nuru, iyi niyet var.
Kitabı elinize aldığınızda; cilt, kağıt, baskı ve muhtevasına bakarsınız. Bu sizin hakkınızdır. Bize düşen vazife ise, bütün bunlar yanında size nasıl bir hizmet sunacağımız endişesi, düşü, gayesi ve heyecanıdır. Biz bununla ömür tüketiriz. Bazan rüya, bazan düş bazan da ani doğuşlarla "bulduk, bulduk" deriz.
Bu heyecanla düşümüzü gerçekleştirmenin gayretinde oluruz. Bu Ansiklopedi de böyle bir bulgunun ürünüdür.
Şöyle ki:
Sene 1979'lardı. Bir arkadaşımla dertleşiyorduk. Arkadaş "boyalı, cinsel içerikli ansiklopedilerin revaçta olduğunu, her eve girebildiklerini" söylediğinde benim beynimde şimşekler çaktı. Kendi içimden "buldum, buldum" kelimeleri döküldü.
Büyük sıkıntımız vardı. Kendimiz yazıyor, kendimiz okuyorduk. Kabuğumuzu kıramıyor, kardeşlerimize ulaşamıyorduk. Aramıza bir engel konmuş, insanlar gruplara ayrılmış ve bizi bizden koparmışlardı. Bu durum bana sıkıntı veriyordu. Ben bu insanlara bir mesaj ulaştırmalıyım. Her gün her dakika onlarla beraber olmalıyım; kütüphanesinde bulunmalıyım. Buna bir çare bulmalıyım.
Kendilerine gerçek anlamıyla tebliğin ulaşmadığı bir kitle var karşımızda. Onlara ulaşmanın tek çaresi bir ansiklopedi... Hiçbir saplantısı ve bağnazlığı olmayan arı-duru İslâmî bilgiyle dolu bir ansiklopedi. Buna karar verdiğim an: Buldum!... dedim. Yıllarım bu buldum! kelimesini şekillendirmekle geçti. Genel İslâmî kültürü veren bir ansiklopedi hazırlatayım dedim. Zaman ve zeminin böyle geniş ve kapsamlı bir ansiklopedi'nin hazırlanması için müsaid olmadığını gördüm. Müsait olsa da fantazi olmanın ötesine geçmiyor, benim düşümün gerçekleşmesine bir fayda getirmiyordu.
Zaman oldu, müslümanların ibâdet ihtiyaçlarını karşılayan bir hazırlığa giriştik. Maddeler tesbit edildi, ehil ellere tevdi edildi. Telif başladı; ancak, sadece namaz, oruç, zekât ve hacc konularını içeren bir ansiklopedi'nin de yetmediğini gördüm.
Öyle bir ansiklopedi ki, her kültür seviyesindeki insana hitap etsin, İslâm hakkında ona gerekli bilgiyi ulaştırsın ve zihnine takılan her türlü soruya cevap versin, müslümanın yirmidört saatini doldursun diye düşleyip durdum. Zira insan ömrü sürekli tekrarlanan "yirmidört saat' lerden ibarettir.
Ama bu bir düş idi, bir arzu idi. Buldum! dediğimde de, bulmakta zorlanacağımı anlamıştım. Birkaç defa kadro değiştirdim. Hepsi iyi niyetli olmasına karşılık yine de olmuyordu. Ama olmalı idi. Nihayet 1987 yılı sonlarında bu işin organizesini Doç. Dr. Ahmed Ağırakça'ya devrettim. İslâmî noktadan güvendiğim bir kardeşimiz. Gayretli, üstüne düşeni yapma arzusunda olduğu kanaati bende hasıl oldu. Karşılıklı konuştuk, arzu ve isteklerimi belirttim. "Emâneti ehline teslim ediniz" hükmünce amel ettim. Kendilerine işlerini istişare ile yapmalarını tembih ettim. Yaşça büyüklüğüme güvenerek ikazlarda bulundum, ama iç işlerine hiç karışmadım. Onlara müdahaleyi meşrebim gereği uygun görmedim. Muvaffakiyetleri için dua ettim. Bu tarihten sonra da yeniden tesbit edilen bir muhteva ve biçimle hazırlığa başlandı.
Evet, birlikte okuyacağımız bu "Şâmil İslâm Ansiklopedisinin hayat hikâyesi, çıkış gayesi, neşrolunuş hikmeti -kısaca- budur. Bunun dışında bir düşünce içinde olmadım. Madde olmadan böyle yayınların yapılamayacağını biliyorum, ama önce kabuğumuzu kırarak "Müslümanım!" diyen kardeşlerimle kucaklaşmak, onlara ulaşmak ve onlarla kaynaşmak maddeden de önemli olmalı. Yayınlarımızı gözlemişseniz, hiçbir yayınevine nasib olmayan lütuflara nail bulunuyorum. Allah bunu bana nasib etmiş; Şâmil Yayınları başlı başına bir kitaplık durumuna gelmiştir; hamdolsun.
Ölüme inananlardanım, hırsa "dur" demenin fazilet olduğunu bilenlerdenim. Bizim buradaki hırsımız çok yayın, kaliteli yayın ve insanlara hizmet götürebilecek yayındır. Ne kadar çok yayın olursa o kadar çok kişiye ulaşacağımıza inanmaktayız. Düşümüz, işimiz bu noktada yoğunlaşmaktadır.
Benim "düş" dediğim bu arzumun gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmiyorum ama, çıkış amacımız budur.
Mevlam, dinimizi fertlere ulaştırma niyetimizi kabul etsin. Bu arzuya yönelik gayretlerimizden doğacak hatalarımızı affetsin.
Bütün ilim ehline, Yayınevi personeline, emeği geçen kardeşlerime gayretlerinden dolayı teşekkür ederim.
Duran Kömürcü
ÖNSÖZ
Hz.Peygamber (s.a.s.)'e ilk vahiy Mîlâdî yedinci yüzyılın başında Mekke câhiliye ortamında geldi. İslâm o günden zamanımıza kadar her dönemde ayrı usûllerle tebliğ edilegelmiştir. İslâm'ın aslî kaynakları olan Kur'an ve Sünnet yepyeni bir kavram sistemi ortaya koymuş ve bu sistem çerçevesinde insanların karşılaştığı problemler tanımlanarak hükümler belirlenmiştir. Müslümanların hayatın içinde karşılaştıkları yeni problemleri, ilgili oldukları kavram çerçevesi içerisinde içtihadlarla çözüme kavuşturabilmeleri bu dinin en güzel ve bariz özelliklerinden biridir. Dolayısıyla çeşitli durum ve yaşama araçlarının inançlarla mutabakat sağlaması konusunda gösterilen hassasiyet, müslümanları her dönemde tebliğe yöneltmiş, bu tebliğin Kur'an ve Sünnet ışığında şekil ve usul değiştirmesi ve yeni metodların ortaya çıkması kaçınılmaz olmuştur.
Mekke döneminde Hz. Muhammed (s.a.s.) İslâm'ı müşriklere anlatırken onları, sürekli olarak Allah'ın varlığı ve vahdaniyetini esas alan bir düşünüş ve yaşayış tarzına davet ediyordu. Rasûlullah müşriklere vahyi götürürken günlük hayatta kullandıkları kelimelere yeni tanımlar getirmiş oluyordu. O, getirdiği yepyeni bir inanç sistemi ile insanın dünyaya geliş amacını içinde bulunulan durumların değerini,zillete düşmelerinin nedenlerini açıklayarak Mekke câhiliye toplumu içerisinde alışılmamış bir hayat tarzına işaret ediyor ve onlara bu fıtrî inanç ve yaşama şeklini öğreterek ortaya yeni bir kimliğe sahip insan tipi çıkarıyordu. Rasûlullah'ın mesajı müşrikleri, ırk ve kabile taassubunun zirvede olduğu ve insanların gurur ve kibirle dolup taştıkları bir ortam olan Mekke'de insan ve imana her şeyin üstünde değer veren merhametli, şefkatli, alçakgönüllü, bir kimliğe sahip insana dönüştürüyordu. Zâlim ve despot Kureyş'in ileri gelen yönetici sınıfı artık yufka yürekli, ferasetli, insaflı, acıma hissi ile hareket eden, insanların yardımına koşan, din kardeşinin ayağına bir diken batacak olsa içi sızlayan ve kendisini kardeşinin ayrılmaz bir parçası olarak gören yepyeni bir nesle dönüşüp "Ashab-ı Kirâm"ı tarih sahnesine çıkarıyordu.
Mekke'de Darü'l-Erkam'da yetişen bu yeni nesil; Kur'an nesliydi. Onlar; Kur'an mantığını kavramış, insan, tabiat, tarih ve hayat karşısında kendini vahiyle konumlamış yeni bir kimliğe sahib, Allah'a itaat eden, Hz. Peygamber'e bağlı bir nesildi. Mekke şirk ortamında bu mü'min nesil bütün düşünüş ve davranış kalıplarını kırarak her bir olgu, durum ve hadiseyi vahyin kendilerine kazandırdığı bakış açısıyla tanımlayıp yorumluyorlar ve vahiyle ortaya konulan kavram sistemini düşünce ve hayatlarında hâkim kılıyorlardı. Hayat yeni baştan İslâm'a göre düzenleniyordu.
Bu nesil İslâm'ı diğer insanlara anlatmak ve tebliğ görevini yerine getirmek için can atıyor, tebliğin en güzelini ve uygun şeklini biliyordu. Zira önderleri Hz. Peygamber (s.a.s.) idi.
Akabe bey'atlerinden sonra Medine'ye öğretmen olarak özellikle Mus'ab b. Ümeyr'in gönderilmesine karar verilmesi apayrı bir anlam ifade ediyordu. Mus'ab, Medine'ye gönderildiği zaman müslümanlar arasında Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Hamza, Abdullah b. Mes'ud gibi kabiliyetli, olgun, güçlü ve tecrübeli kimseler vardı. Ama Hz. Peygamber (s.a.s.) bunların yerine Mus'ab'ı görevlendiriyordu. Çünkü o; soğukkanlı, güzel konuşan, tatlı dilli, ikna kabiliyeti olan bir sahâbiydi. Ayrıca o Kur'an'a son derece vakıftı. Bütün bunların yanında Mus'ab son derece güzel yüzlü idi. Mütebessim çehreli, yumuşak ve tatlı dilli, güzel konuşan, Kur'an ile İslâm'ı anlatan Mus'ab, Yesrib (Medine)'de İslâm'ı tebliğ edip bir yıl sonra Mekke'ye Hz. Peygamber'in huzuruna döndüğünde şu raporu veriyordu:
"Medine'de İslâm'ın konuşulmadığı bir ev kalmadı." İslâm, Mus'ab'ın etkileyici kişiliğinde müşahhaslaşmış, ayrıca yerleşik anlayışı sarsmış, dünyada hüküm süren geleneksel tanımları altüst etmişti. İslâm insanları yeni bir anlayışa götürüyordu. Sahabe nesli İslâm'ı Kur'an ile, Tabiin nesli Kur'an ve Sünnet'le diğer kitlelere götürdüler. Sonraki nesiller de Rasûlullah'ı, Ashabı'nı, onların birbirlerine karşı olan bağlılık ve saygınlıklarını, muhabbetlerini, kardeşliklerini, fedakârlıklarını anlatıp insanları cezbettiler. Örnek insanlardan oluşan bu birim toplum İslâm'a giren herkese Kur'an ve Sünnet'teki hayat tarzını anlaşılabilir kılıyordu. Bu güzel nesle bakan herkes onların zihniyetine ve Kur'an'ın rehberliğindeki yaşayışlarına hayran kalarak müslüman oluyordu.
İslâm'ı bir akîde ve din olarak benimsemiş ve tam anlamıyla iman etmiş insanlar bu imanın zevk ve lezzetini diğer insanlara da tattırmanın heyecanını yaşarlar ve bu konuda gayret ve mesailerini vermek için can atarlardı. Onların vazgeçilmez gayelerine göre İslâm anlatılmalı, tebliğ edilmeliydi.
Ashab, Kur'an ve Sünnet'i kendisinden sonraki nesle yani Tabiin'e anlatıp bu emâneti onlara devretti, Tabiin nesli bu sünneti korudu ve kendisinden sonraki nesle emânet etti, bu nesil de Kur'an ve Sünnet ışığında büyük imamlar ve müctehidler devrini açıp onların birikimi ve anlayış gücüyle günlük hayatta gerek fert, gerekse devlet ve toplum planında karşılaştığı problemleri çözmeye çalıştı. Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "sünnet"i hadis mecmualarında toplandı. Müslümanlar Endülüs'ten Çin şeddine kadar uzanan geniş bir coğrafya üzerinde yayılıp akîdelerini bu bilgilerin ışığında oluşturdular ve coşku ile yaşadılar. İslâm'ın Fransa'dan Çin sınırlarına kadar götürülmesinde işte bu arka arkaya gelen birkaç neslin imzası vardır, emeği vardır. Onlar samimi ve ciddi idiler. Tebliğlerini de ciddiyet ve samimiyetle yürüttüler, insanları cihada şevkettiler.
Hicri IV. asırdan XIII. asra kadar geçen zaman içinde İslâmî ilimlerin her alanında -Batı dünyası dogmatizm içindeyken- doruğa ulaşıldı. Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm ve benzeri ilimlerden Cebir, Kimya, Tıp ve Felsefe alanlarına kadar her dalda muazzam eserler üretildi. İslâm her çağda en güzel ve insanların ihtiyaçlarına en iyi şekilde cevap verecek bir metod ve muhteva ile yazıldı, anlatıldı ve tebliğ edildi.
İmam-ı A'zam Ebu Hanîfe (80-150/699-766)'den Ahmed b. Hanbel (164-241/780-855)'e, İmam Buhârî (194-256/810-869)'den İbn Mâce (209-273/824-886)'ye, İmam Gazzali (450-505/1058-111 l)'den Takiyyüddin Ahmed b. Teymiyye (661-728/1263-1328)'ye, Taberi (225-310/839-923)'den İbnü'l Esir (555-630/1160-1234)'e, İbn Haldun (732-808/1332-1406)'dan Sadreddin Şirâzî (Molla Sadra ö. 1640)'ya, Zemahşerî (467-538/1075-1144)'den İmam Kurtubi (ö. 671)'ye kadar saymakla bitiremeyeceğimiz ilim adamları muazzam eserler vererek İslâm'ı yazdılar, anlattılar ve tebliğ ettiler.
İslâm'ı öğrenenler, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in "Hazır olanınız olmayanınıza tebliğ etsin. " düsturu ile bilmeyenlere bu bilgilerini aktarmayı her zaman görev telakki ettiler. Bu anlayış nesilden nesile devam edip günümüze kadar ulaştı.
İslâm ortaçağında şerh ve haşiye anlayışının gelişmesiyle birlikte İslâmî ilimlerde gelişmeler durmuş ve büyük çığırlar açan ilim adamlarının sanki nesli tükenmişti. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda İslâm hilâfetinin bir hayli zayıflaması ve otoritesini kaybetmesiyle birlikte Batı emperyalizmi Orta Doğu, Ön Asya, Uzak Doğu ve Afrika içlerine girerek İslâm dünyasını istila etti. Bu istila ile sadece toprak işgal etmekle kalmadı,.İslâm kültürünü yok etmek ve İslâm'ı müslümanların hayatlarından silmek için her türlü hile ve desiseye başvurdu. Dolayısıyla islâm dünyası başı koparılmış, ortaya bırakılmış gibi çırpınıp durdu. Kimliğini kaybetmiş bir ümmet olarak kültürünü unuttu ve ondan uzak kaldı. Emperyalizm XX. yüzyıl ortalarında yavaş yavaş İslâm dünyasından fiilen çekilip gitti, ama geride kültürünü ve dünya görüşünü bırakarak ayrıldı.
İslâm imanı, "iman uyur ama ölmez" sözündeki gerçekle üzerindeki külleri silkeleyip yeniden kimliğini elde etme yollarını aramaya başladı. XX. yüzyılın ortalarından başlamak üzere İslâm dünyasında harekete geçen İslâmî diriliş Asr-ı Saadet'te Ashab'ın Kur'an ve Sünnet ile elde ettiği kimliği aramakta ve onu yakalamaya çalışmaktadır.
Yaklaşık 35-40 yıldan beri İslâm dünyasında yeniden canlandırılan İslâmî tebliğ, değişik metod ve usûllerle kitlelere götürülmeye başlandı. Yeniden İslâm'a dönüşün verdiği bilinçle Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelâm ve düşünce alanında yeni eserler yazıldı.
Mısır, Pakistan, Hindistan, Suriye ve İran başta olmak üzere birçok İslâm ülkesinde eserler yayınlandı. Bu eserlerin büyük bir kısmı dilimize tercüme edildi. Türkiye'de de bu tercüme eserlerin yanında telif eserler de vücuda getirildi.
Her çağın kendine özgü bir telif tarzı ve yine her dönemde geliştirilen bir tebliğ metodu vardır. Çağımızda ise yayıncılık, tebliğ usûllerinin en güzeli, İslâm'ı yaymanın en süratli yolu olarak kabul edilmektedir. Ansiklopedicilik de en yaygın yayın türlerinden biridir.
Her ideolojik anlayış kendi ideolojisini birtakım eserlerin yanı sıra ansiklopedi ile de yaymaya çalışmaktadır. Bizler de Türkiyeli müslümanlar olarak İslâm akidesini, kültürünü ve İslâmî ilimleri sağlıklı bir şekilde insanımıza aktarmak için bu yayın türünü seçtik.
İslâm tarihi boyunca telif edilmiş sayısız ansiklopediler vardır. Farabi (870-950)'nin "İhsâu'l-Ulûm", Mes'udi'nin (947) "Murûcu'z-Zeheb ve Maâdinu'l-Cevâhir", İhvânü's-Safa'nın "Risaleler", gibi eserleri bizim öz kültürümüzün yapı taşlarıdır. Yine Harezmî (976)'nin "Mefâtihu'l-Ulûm"u, İbn en-Nedim el-Verrak (987-988)'ın "el-Fihristbn Sina (370-428/980-1037)'nın "eş-Şifâ"sı, Gazzali (1055-111 l)'nin "Îhyau'l-Ulûmi'd-Din", İbn Rüşd (1126-1198)'ün "Tıp Ansiklopedisi", İbn Haldun (1332-1406)'un "Mukaddime"s\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ İslâm kültürünün önemli çalışmalarından sadece birkaçıdır.
Günümüz müslümanlarının kültür dünyalarında bir ansiklopedi açığının bulunduğu rahatlıkla söylenebilir. Oysa geçmişte bu tür çalışmaların güzel örnekleri verilmiştir. Her ansiklopedi bir noktada hazırlandığı dönemin insanlarının ihtiyaçlarına hitap eder. Şüphesiz ansiklopedi çalışmalarının yapılmasında amaçlar önemli etmenlerdendir, fakat her ansiklopedinin kendine belirlediği alanın şartlarının da yürütülen çalışmaya vaziyet ettiği ve istikamet verdiği bir gerçektir. Bütün bir İslâmî birikime ansiklopedik form kazandırmanın önümüze ne tür güçlükleri çıkaracağı ortada. Yani ansiklopedi çalışmalarında alan belirlemek en önemli problemlerden biridir ve belki de ilkidir.
Ansiklopedi çalışması yapmayı düşünenlerin ilk etapta pratik amaçları göz önünde bulundurması ve bunun alan belirlemede yönlendirici etken olması, şüphesiz tabii bir durumdur. Pratik amaçları, yaşanan hayatın ihtiyaçları belirler. Günümüz müslümanları; içinde bulunduğumuz toplumun pratiği ve onun sosyal yapısının zorlamaları sonucunda Kur'an'ın indirildiği dolayısıyla İslâmî birikimin toplandığı dil olan Arapça'dan yoksun kalmıştır. Ayrıca ülkemizde yaşanan "harf devrimi" insanımızı yakın geçmişin birikiminden bile mahrum etmiş durumdadır. Bu nedenle günümüz iletişim ortamına (okuma-yazma alanına) ve kültür dünyasına 'taşınmak' bir zaruret halini almıştır.
Kültür ortamındaki bu olumsuzluğun en vahim sonucu, hayatın akışına kapılmış fertlerin ve bu şartlardan oluşan toplumun 'hakikatleri' pratiklerine indirememesidir. Sosyal pratiğin bütün bu açmazları İslâmî birikimi bir ölçüde komprime hale getirmeyi zorunlu kılmaktadır. Günümüz müslümanlarının Türkiye'nin sosyal pratiğine bu ihtiyaçları karşılayacak bir ansiklopedinin kapsayacağı alan da her şeyden önce 'temel kavramlar alanı' olmak zorundadır. Ferdin zihninde ve toplumun hafızasında bulunan ve hayatın her bir durumunu karşılayan kavramlar yerli yerine oturmadan müslümanca düşünme ve yaşamadan söz edilemez.
Yaklaşık yedi-sekiz yıldan beri Şâmil Yayınları'nda hazırlığı süren bu ansiklopedinin ilk şekli ve adı "İbâdet Ansiklopedisi'' olarak tesbit edilmiş ve birkaç ilim adamı arkadaşımızın gayretleri ile bu isim altında çalışmalar sürdürülmüştü. Bu çalışmanın sonunda bazı maddeler tesbit edilmiş, bunlar kısmen yazılmış veya yazdırılmıştı. Şâmil Yayınevi bünyesinde birkaç kurul bu ansiklopedi ile uğraştı, nihayet 1988 yılı ikinci yarısında bu organizeyi devralmak bize nasib oldu. Ancak yapılan çalışmaların tümü ansiklopedi türünden ziyade bir "makaleler külliyatı" veya bir "antoloji" mahiyetini arzediyordu. Bu yüzden o güne kadar yazılanları ve bütün hazırlıkları tamamen bir kenara bırakmak zorunda kaldık. Bu işi ele alırken yeniden madde tesbit etmeye başladık ve başlangıçta bin yedi yüz civarında olan madde sayısı üçbine yaklaştırıldı. Ayrıca tür ve biçim olarak yeni bir şekil tesbitine gidilerek nasıl bir ansiklopedi yayınlayacağımızı ortaya çıkarmaya çalıştık.
Nihayet bir kısım maddeleri kendimiz yazarken diğer taraftan yıllardan beri kendileri ile dostluk ve hukukumuz olan ilim adamları arkadaşlarımızla temasa geçerek ansiklopedimize madde yazmalarını sağladık. Son bir yıl içinde yüz kişiye yakın bir müellif kadrosu oluşturup ansiklopedinin büyük bir kısmının telifini tamamladık.
Her yayın türünün kendine has zorlukları vardır. Olayı bilenlerin takdir edecekleri gibi bir ansiklopedi yayınının zorluklan oldukça fazladır. Ayrı üslupları, ayrı konuları bir araya getirip teknikte ve diğer konularda birliği sağlamak kolay değildir. Ansiklopedi veya başka bir eser kul yapısı olduktan sonra ne kadar' mükemmel olursa olsun ne kadar beğenilirse beğenilsin yine de eksik yanları bulunacaktır. Zira "kemâl ancak Allah'a mahsustur. " Yapılan bir işi eleştirip kitlelere kötü göstermek kolaydır, çünkü her insan yapısında eksiklikler olur. Takdir edilmek ve kitlelere şirin ve mükemmel gösterilmek istenen her şeyin de güzel ve eksik yanları vardır. Bu prensipten hareketle yaptığımız işin bir an evvel tamamlanıp insanımızın istifadesine sunulmasına gayret ettik. Bu bir ihtiyaçtı ve bu ihtiyacı bir an evvel gidermek gerekiyordu. Bu acil ihtiyaç yıllarca sürüncemede kalmadan giderilmeliydi. Bu eserin güzel yanlarının takdir edilmesini dileyip eksik yanlarını da bizden sonrakilerin tamamlaması için göreve davet ederek siz okuyucularımıza bu ansiklopediyi sunuyoruz.
Şâmil İslâm Ansiklopedisi yeni bir türdür. Kendi alanında şimdiye kadar bu biçim ve usûlde başka bir ansiklopedi mevcut değil, demiyoruz fakat her yönüyle kendine has diğerlerine benzemeyen, başka bir dilden tercüme edilmemiş bir ansiklopedi her yönüyle İslâm'ı müdrik, Kur'an'a bağlı ve İslâm'dan yana tercihini yapmış bir müellif kadrosunun hazırladığı bir ansiklopedi. Kuru bir bilgi anlayışı ile hazırlanmış olmayan bu ansiklopediyle doğru bilgiler kazandırmanın, insanımızı "bilgilendirmenin" yanı sıra, İslâmî akideyi net ve sahih bir şekilde okuyucumuza aktarmak, İslâm'ı topluma ve ferde hâkim kılmak, maneviyat boşluğunda şaşırmış ferdlere yeniden İslâmî endişe ve bilinç kazandırmak için gerekli mesajı da vermeye çalıştık. İslâmî bilgi yanında akidenin yüklediği sorumluluğu hatırlatacak imajları da vermeyi hedefledik. Zira aziz İslâm oryantalist bir mantıkla öğrenilemez o çok yücedir. İslâmî bilgi insanın hayatında ve günlük yaşayışında uygulansın diye elde edilir, kuvvede kalmaz,
Şâmil İslâm Ansiklopedisi Tefsir, Hadis, Fıkıh, Usûl-i Tefsir, Usûl-i Hadis, Usûl-i Fıkıh, Siyer, Kelâm, Mezhepler Tarihi, Tasavvuf terim ve deyimlerinin hemen hemen büyük bir kısmını içermektedir. Bu eserde Kur'anî bütün terimleri, Hadis ile alâkalı her ıstılahı maddeleştirip aktardık. Özellikle insanın hayatında her an karşılaştığı durum ve problemleri çözüme kavuşturan Kur'an ve Sünnet'in hukukî ifadesi olan Fıkıh ile ilgili her konuyu mutlaka ele almaya çalıştık. Abdestten miras hukukuna, devletten evlenme-boşanma hukukuna kadar her konuyu ele aldık. Cuma namazı, Dar meselesi, İslâm'da yönetim, Demokrasi gibi temel konulara korkusuzca yaklaşıldı ve gerçekler, günümüz okuruna sunuldu. Akla gelebilen her konu imkân oranında yazılmaya çalışıldı.
Çok müstesna şahsiyetlerin dışında Biyografi, Tarih ve Coğrafya konularına yer verilmeyip yalnızca kavramlar ele alındı. Sırf terimlerden oluşan bu tür bir ansiklopedi günümüzde ve Türkiye'de mevcut değildir. Aslı Avrupalı oryantalistlere hazırlanmış olup Milli Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin işbirliği ile yaklaşık elli yılda tercüme ve bir kısmı yeniden telif edilerek neşredilen "İslâm Ansiklopedisi" genel olarak İslâm Tarih ve Coğrafya lügatidir. Buna benzer olarak yayınlanan diğer ansiklopediler de ağırlığı tarih ve coğrafyaya vermişlerdir. Ancak biz bu ansiklopedide yukarıda ifade ettiğimiz gibi yalnızca İslâmî ıstılahları ele aldık.
Şâmil İslâm Ansiklopedisi, konusunda Türkiye'de yapılmış ilk çalışmadır. İslâm âleminde ise Kuveyt'te yayınlanan ve yalnız fıkıh ile ilgili terimleri ihtiva eden "el-Mevsuatu'l-Fikhıyye" ve Mısır'da yayınlanan "Mevsuatu'l-Fıkhi'l-İslâmî" dışında yapılmış bu tür bir ansiklopedi mevcut değildir. Bu ansiklopediye konu ve biçim olarak alanında ilk çalışmadır demek mümkündür. Temennimiz, bu çalışmanın şartları göz önünde bulundurularak takdir edilmesi ve gelecek nesillerin bunu günün ihtiyaçlarına göre geliştirmeleridir. Üniversitelerde özellikle İlahiyat Fakültelerinde görev yapan ilim adamlarımız ile herkesin tanıdığı seçkin ve değerli araştırmacı ve yazarlarımızdan kurulu geniş bir müellif kadrosu ile yapılan bu çalışma son derece mütevâzî imkânlarla gerçekleştirildi. Bugün ansiklopedi yayınlayacak bir kadronun hangi imkânlara sahip olması gerektiği düşünülür ve bunlar bizim yaptığımız çalışma ve imkânlarımız ile karşılaştırılırsa bu ansiklopedinin hangi şartlarda ortaya çıktığı görülecektir. Bu bir şikâyet değil sahip olduğumuz mütevâzî imkânlarla bu işi başarmamızı mümkün kılan yüce Allah'a bir şükürdür.
Bu ansiklopedinin üniversitedeki araştırma görevlisinden ilkokulda ödev hazırlayacak öğrenciye, tüccardan ev hanımına, yazardan üniversite öğrencisine, din bilgisi öğretmeninden cami görevlilerine, işçiden sanayiciye kadar kısacası okumayı araştırmayı seven, İslâm'ı öğrenmek isteyen merak sahibi herkese hitap edecek bir ansiklopedi olmasına çalıştık. Bu eser müslümanın dünya ve âhiret hayatının çeşitli safhalarını ilgilendiren bütün bilgileri ihtiva edecek bir eserdir. Ansiklopedi hazırlanırken herkesin ihtiyaç duyacağı hususlar gözönünde bulundurularak sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Eser, fantazi bir ilmîlik anlayışıyla anlaşılmaz bir dil kullanma kompleksine kaçmadan, fakat ilmî yönünü de eksik bırakmadan vulgarize edilmiştir.
Maddeler genellikle İlahiyat Fakültelerinde bulunan, anlayışlarına güven duyduğumuz ve İslâm'dan yana tercihini yapan ilim adamlarımızın branş ve çalışma alanlarına göre yazdırıldı. Terimler hangi ilim dalına ait olursa olsun öncelikle Kur'an ve Sünnet ışığında ele alınıp gerekli bilgiler verildikten sonra İslâm âlimlerinin bu konu ile ilgili görüşleri kaydedilmiştir. Maddeler Fıkıh ile ilgili olduğunda, bunlar genellikle İmam-ı A'zam ve izleyicilerinin ictihad ve görüşleri istikametinde hazırlandı. Ancak bu konu ile ilgili olarak zaman zaman ve gerek duyuldukça diğer mezheplerin görüşleri de aktarılmıştır. Bütün bunların yanı sıra maddenin günümüz ile ilgili olan yanı ele alınıp İslâmî bir mesaj ile sunulmaya çalışıldı.
Kur'an'dan kaynaklanan âyet meallerinin sonunda sûre adları, numaralan âyet numaraları kaydedildi. Hadisler "el-Mu'cemu'l-Müfehres li Elfâzi'l-Hadis" (Concordance)'ten tahric edildi. Âyet ve hadislerin dışında da aktarılan bilgilerin nereden alındığı hemen bu kayıtların akabinde parantez içinde gösterildi. Okuyucuya fazla bıkkınlık verilmemesi için Arapça ve Farsça asıllı kelimelerin yazımında transkripsiyona başvurulmadı. Ancak tarihi ve orijinal isimlerde aynen yazıma uyuldu. Kelime ve cümle tekniğinde ise yaşayan Türkçe'ye rağbet edildi.
Akîde ile ilgili meselelerde Kur'an ve Sünnet çerçevesi içerisinde net bir İslâmî ve tevhidî inanç sergilendi. İslâm kültürüne girmiş veya sokulmaya çalışılmış, tevhîdi zedeleyici her tür inanç biçimi ve anlayış ayıklanarak ve gerektiğinde buna işaret edilerek, hakikatler "hiçbir kınayıcının kınamasından korkmadan" okuyucuya sunulmaya çalışıldı. İslâm'ın beşerî sistem ve ideolojilerle uyuşmayan fakat bugünkü toplum içinde "dindenmiş gibi" algılanagelmiş her hususa parmak basılıp müslümanlar uyarılmaya çalışıldı.
Özetle Şâmil İslâm Ansiklopedisi'nde müslümanların sahih ve sağlam bir inanca sahip olmaları ve din'lerini net ve yanlışsız olarak öğrenmeleri için bütün gücümüzü ortaya koymaya çalıştık.
Bütün bunlardan sonra tekrar "kemal Allah'a mahsustur" deyip okuyucularımızın insafı elden bırakmadan eksikliklerimizi değerlendirmelerini hiçbir gönül ve hatır dinlemeden de hatalarımızı bildirmelerini bekliyoruz. Ancak bu şekilde çalışmalarımız olgunlaşır ve bizden sonraki nesillere az hatalı eserler devretmiş oluruz.
Her emek ve mesâinin kutsallığına inanan kişiler olarak, özellikle Allah'ın dinini ilgilendiren bir meselede titiz davranıp bu konuda yapılan bütün çalışmaları gönülden alkışlarken tüm okuyucularımızı ansiklopediyle başbaşa bırakıyoruz. Bu arada yayınevi sahibi değerli ağabeyimiz Sayın Duran Kömürcü'nün her türlü nazımıza katlanıp bu eserin yayınlanmasında gösterdiği sabır ve gayretleri için kendisine teşekkürlerimizi bildiriyor, ayrıca bu eserin hazırlanmasında katkıları olan bütün kardeşlerime teşekkürlerimi sunuyorum. Dileğimiz öncelikle Allah'ın rızası, samimi bir kalp ve riyasız bir çalışmadır.
Bu ürüne ilk yorumu siz yapın!
Ürün hakkında henüz soru sorulmamış.
Güzel
E... Z... | 22/11/2024
Güvenilir, ürünleri değerli ve kaliteli. 4-5 yıldır alışveriş yaptığım ve memnun kaldığım alışveriş sitesi. Güvenle herkese tavsiye ederim.
B... G... | 18/10/2024
Çok hızlı ve sağlam bir şekilde elime ulaştı.Çok teşekkürler
S... B... | 27/09/2024
Kitapları çok beğendim, kargo da çok özenli idi . Arkadaşım da sipariş verecek. Çok teşekkür ederim.
Canan Çatal | 26/09/2024
Çok İyi, sorun yok
fatih arı | 25/09/2024
sagolun
bilal kızılırmak | 08/08/2024
Aliveris icin tek adres kolayliklari sorunda sorunuz karsinda ulasabiliyorsunuz sorunsuz siparis verebiliyorsunuz
k... ö... | 01/08/2024
Kitap takipçileri harika...
H... Ö... | 27/07/2024
Güvenilir ve hızlı
Mustafa Varol | 12/07/2024
Güvenle alışveriş yapabilirsiniz
SEZGIN MEHMET | 14/01/2024
Tavsiye Ürünler
